- Te 9 rozwiązań skutecznie poprawiło bezpieczeństwo i komfort jazdy motocyklistów
- Zdecydowana większość z nich zapożyczona została z samochodów osobowych
- Więcej ciekawych artykułów znajdziesz na stronie www.jednoslad.pl
Przez wszystkie lat rozwoju motocykli pojawiło się całe mnóstwo rozwiązań i patentów, które na stałe zapisały się na listach wyposażenia. Jedne są bardziej, a inne mniej zaawansowane, ale nie zmienia to faktu, że wszystkim przyświeca ten sam cel – poprawa bezpieczeństwa i komfortu jazdy.
Od ponad 100 lat motocykle nieustannie ewoluują, a producenci starają się co rusz wprowadzać coraz to nowsze, bardziej rozwinięte i innowacyjne rozwiązania. Pojawia się sporo tych, które przede wszystkim mają za zadanie zwiększyć komfort i frajdę z jazdy, ale przede wszystkim królują te, dzięki którym znacznie poprawione jest bezpieczeństwo kierowcy i pasażera. Czasy, w których wszystkie systemy znajdowały się w prawej manetce oraz klamce hamulca odeszły już dawno do lamusa, a na liście wyposażenia pojawiły się tajemniczo brzmiące skróty, które dopiero po rozkodowaniu wyjaśniają, za co tak naprawdę są odpowiedzialne.
Zdecydowana większość debiutujących systemów w motocyklach wynika bezpośrednio z samego ich rozwoju, ale przede wszystkim wymogów homologacyjnych. Prezentowane każdego roku modele może w wielu przypadkach nie są aż tak agresywne, jak chociażby te, które prezentowane były pod koniec lat 90. ubiegłego wieku, ale producenci z góry mają narzucony montaż kilku z nich, aby wszystkie pozostałe funkcje mogły skutecznie działać.
Najważniejsze informacje:
- Niemalże wszystkie najważniejsze systemy poprawiające bezpieczeństwo i komfort jazdy zadebiutowały w samochodach osobowych, a następnie zostały zaadaptowane do jednośladów.
- Na przestrzeni lat zostały dopracowane niemalże do perfekcji, a ich działanie miało na tyle pozytywny wpływ, że znajdują się na liście wyposażenia obowiązkowego.
- ABS rewolucyjnie wpłynął na poprawę bezpieczeństwa hamowania, tempomat, ułatwia pokonywanie długich dystansów, a system kontroli trakcji pomaga utrzymać stabilność na zakrętach nawet przy dużych prędkościach.
- Każda z tych technologii miała swoje korzenie w poszukiwaniach nie tylko większej wydajności, ale przede wszystkim bezpieczeństwa i komfortu kierowcy.
Przeczytaj koniecznie:
W ciągu kilku ostatnich lat rozwój technologii w branży motocyklowej nabrał jeszcze większego tempa, co pozwoliło na wprowadzenie jednośladów w zupełnie nową erę bezpieczeństwa i precyzji jazdy. Coraz częściej producenci decydują się na montaż zaawansowanego zawieszenia sterowanego elektronicznie, przepustnicy typu ride-by-wire czy chociażby adaptacyjnego tempomatu. Jeszcze jakiś czas temu były to dobra luksusowe zarezerowane dla topowych modeli, a dziś stają się standardem, który przyczyniają się bezpośrednio do poprawy bezpieczeństwa zarówno podczas codziennej jazdy w mieście, treningu na torze, jak i również przemierzania nieutwardzonych dróg.
Oto 9 najważniejszych i przełomowych systemów w historii motocykli:
1. ABS – (Anti-lock Braking System)
To zestawienie nie może rozpocząć się od innego systemu – ABS, czyli Anti-lock Braking System, to zdecydowanie najbardziej przełomowe i najważniejsze rozwiązanie, które dosadnie wpłynęło na poprawę bezpieczeństwa. Przepisy dotyczące obowiązkowego montowania układu ABS w nowych motocyklach sprzedawanych na terenie Unii Europejskiej przegłosowano w listopadzie 2012 roku, ale producenci muszą się do nich stosować dopiero od 2017 roku. ABS stał się popularny dzięki marce Mercedes, która w 1966 roku zaprezentowała najnowszy samochód wyposażony w system zapobiegający blokowaniu się kół. Dopiero w latach 80. ABS został dostosowany do jednośladów i po raz pierwszy pojawił się w 1988 roku w BMW K100.
BMW K100 (1983-1990) – KaSETA, którą da się lubić! [OPIS, HISTORIA, DANE TECHNICZNE]
Sama zasada działania ABS jest niemalże identyczna w samochodach i motocyklach. System ma jedno zadanie – zapobiegać blokowaniu się kół podczas mocnego hamowania i gdy czujnik wykryje, że koło się nie obraca, pompa hamulcowa na ułamki sekund zmniejsza ciśnienie w układzie hamowania, tym samym wymuszając na nim cykliczne hamowanie pulsacyjne. Dzięki temu motocyklista ma nadal kontrolę nad jednośladem i znacznie zmniejsza się ryzyko uślizgu.
2. Kontrola trakcji
Na drugiej pozycji znajduje się kolejny system, który bezpośrednio został zaczerpnięty z samochodów osobowych. Po raz kolejny inżynierowie dostrzegli zalety tego rozwiązania i natychmiast musieli przystosować jego konstrukcję do montażu w motocyklach. Zadanie to jednak nie było proste i finalnie udało się je wprowadzić po raz pierwszy w 1988 roku w motocyklu BMW K1, który był pierwszym produkcyjnym jednośladem z kontrolą trakcji. Cztery lata później pojawił się również jako opcjonalne wyposażenie w Hondzie ST1100 Pan European, a następnie Traction Control trafiał na listę wyposażenia w jednośladach pozostałych producentów.
Sama zasada działania kontroli trakcji jest prosta – system ma zapobiegać utracie przyczepności tylnego koła, która wynika ze zbyt mocnego odkręcenia manetki gazu i niedostatecznej przyczepności nawierzchni. Najlepiej sprawdza się podczas pokonywania zakrętów oraz na ich wyjściu, gdzie opona ma niewielką powierzchnię styku z asfaltem, a kierujący dodaje agresywnie gazu. W pierwszych systemach ograniczenie momentu obrotowego następowało w wyniku odcinania zapłonu na podstawie zbyt szybko wzrastających obrotów silnika. W nowoczesnych motocyklach elektronika sterująca TC jest na tyle rozbudowana, że reaguje w milisekundach na podstawie wielu czujników, które przez cały czas kontrolują prędkość obrotową tylnego i przedniego koła, a następnie konfrontują je z informacjami o kącie rozwarcia przepustnicy.
3. Tryby jazdy
Wraz z momentem premiery różnych trybów jazdy nie brakowało głosów, że jest to zbędny wymysł, z którego finalnie motocykliści nie będą korzystać. Szybko okazało się jednak, że różne mapy silnika wprowadzają sporo istotnych i kluczowych zmian, dzięki którym można dopasować charakterystykę motocykla do naszej jazdy lub warunków na drodze. Pionierem w tej kwestii był producent z Borgo Panigale – Ducati Multistrada 1200 zaprezentowana w 2010 roku była pierwszym motocyklem, w którym znalazły się tryby jazdy Sport, Touring, Urban i Enduro.
Tryby jazdy nie są niczym innym, niż wprowadzeniem zmian w poszczególnych mapach silnika. To rewolucyjny krok, który pozwala na zaadaptowanie motocykla w zależności od warunków na drodze oraz aktualnego stylu jazdy. Zmiany są bardzo mocno odczuwalne, bo dotyczą nie tylko reakcji przepustnicy, ale również w najnowocześniejszych modelach ingerują w charakterystykę ABS, wheelie control, moc, ustawienia kontroli trakcji, a także zawieszenie.
4. Quickshifter
Pierwotnie quickshifter zarezerwowany był jedynie dla motocykli sportowych, które startują w najważniejszych seriach wyścigowych. Szybko jednak się okazało, że ma on sporo plusów, a inżynierowie rozpoczęli pracę nad stworzeniem takiego samego systemu, który byłby tańszy, działałby równie sprawnie i szybko, przez co możliwe byłoby zamontowanie go również w seryjnie produkowanych modelach. Quickshifter po raz pierwszy pojawił się w 2009 roku w BMW HP2 Sport, czyli limitowanym motocyklu dedykowanym najbogatszym, który nie jest zaliczany do seryjnie produkowanych jednośladów. Już rok później znalazł się na liście wyposażenia BMW K1300S pod nazwą Gear Shift Assist, ale jego działanie było co najmniej kiepskie za sprawą bardzo długiego odcięcia zapłonu.
Dziś system ten dopracowany jest niemalże do perfekcji i pozwala na zmianę biegów zarówno na wyższe, jak i niższe, bez użycia sprzęgła i przy otwartej przepustnicy. Zamontowany czujnik przy dźwigni zmiany biegów wychwyca nacisk, a następnie elektronika na zaledwie 50 milisekund odcina zapłon, w tym czasie zmieniając przełożenie i ponownie go aktywuje. Obecnie quickshifter znajdziemy już w niemalże każdym segmencie i w motocyklach o różnej pojemności – od miejskich modeli z silnikami o pojemności 125 cm3, przez flagowe turystyki, aż po supersporty z wyścigowym rodowodem.
5. Tempomat
Gdy po raz pierwszy pojawił się w samochodach był wynalazkiem, który niesamowicie poprawił komfort jazdy szczególnie podczas podróżowania autostradami. Urządzenie to zostało wynalezione w 1945 roku przez inżyniera Ralpha Teetora, a w autach po raz pierwszy pojawiło się w latach 60. ubiegłego wieku. Kwestią czasu było zatem wprowadzenie go do świata jednośladów i po raz pierwszy system ten pojawił się w 1985 roku w turystycznym flagowcu Hondy, czyli Gold Wingu.
Pierwsze tempomaty działały bardzo prosto i utrzymywały zadaną liczbę obrotów. Dzięki temu samochód lub motocykl poruszał się z ustaloną prędkością, co szczególnie było bardzo przydatne podczas dalekich przejazdów autostradami. Na przestrzeni wszystkich lat urządzenie to stawało się coraz bardziej zaawansowane technologicznie i działało z jeszcze większą precyzją, aż w 2021 roku nastąpił spory krok milowy wykonany przez BMW. Bawarczycy zaprezentowali wówczas najnowsze wcielenie modelu R1250RT, które na liście wyposażenia posiadało ACC, czyli aktywny tempomat, który działał w oparciu o radar. Całość połączona została wieloma czujnikami z jednostką IMU, silnikiem i hamulcami, aby motocykl dostosowywał samodzielnie prędkość oraz odległość do pojazdu poprzedzającego.
6. Telemetria
Jeszcze kilka lat temu była dedykowana jedynie motocyklom wyścigowym, ale dziś w znacznie bardziej uproszczonej wersji trafia również do jednośladów produkowanych seryjnie. System ten składa się z najróżniejszych czujników oraz modułów, które odpowiedzialne są za zbieranie danych niezbędnych do analizy jazdy. Dzięki telemetrii otrzymujemy informacje na temat prędkości, obrotów silnika, położenia przepustnicy, ciśnienia oleju i temperatury silnika, a także wiele innych danych dotyczących miejsca i mocy hamowania, a także odkręcenia manetki gazu. Wszystkie te informacje pozwalają inżynierom wprowadzać istotne zmiany w motocyklu, dostosowując go do danego toru, warunków czy stylu jazdy kierowcy. W MotoGP system ten jest niesamowicie rozbudowany i stał się niezbędnym elementem służącym do dalszego rozwoju.
Uproszczona wersja telemetrii pojawia się również coraz częściej w seryjnie produkowanych motocyklach, a właściciele wszystkie dane mogą analizować korzystając ze specjalnej aplikacji na telefon lub przy użyciu profesjonalnego oprogramowania. Podstawowe dane mierzą wszystkie informacje na temat jazdy, takie jak spalanie, pochylenie w zakręcie, średni czasu jazdy czy monitorują trasę przejazdu, generując ciekawe informacje dla motocyklistów.
7. Sprzęgło antyhoppingowe
Na łamach naszego portalu dosadnie wyjaśniałem już czym jest i jak działa sprzęgło antyhoppingowe, ale na potrzeby dzisiejszego tekstu konieczne jest przypomnienie – najważniejszym jego zadaniem jest ograniczenie momentu obrotowego i dodatkowo wspomaganie pracy dźwigni sprzęgła. Jego budowa znacznie się różni od sprzęgła wielopłytkowego ciernego, gdyż piasta sprzęgła została podzielona na dwie osobne, które pośrednio łączą specjalne kształtki, kulki w prowadnicach albo prowadnica śrubowa. Podczas normalnej jazdy sprzęgło antyhoppingowe zachowuje się dokładnie tak, jak standardowe, ale w momencie pojawienie się wysokiego momentu obrotowego, który działa w przeciwną stronę (agresywna redukcja biegu), krzywki rozłączają sprzęgła i tym samym zapobiegają uślizgowi tylnego koła. Taka sytuacja oznacza, że na kole znalazły się zbyt wysoki moment obrotowy silnika.
Początkowo sprzęgła antyhoppingowe montowane były w motocyklach wyścigowych, ale dziś, ze względu na sporą moc silników, a także zaawansowaną pracę quickshiftera, trafiają również do modeli niemalże ze wszystkich segmentów, znacznie poprawiając bezpieczeństwo oraz przyczepność szczególnie podczas dynamicznej jazdy i agresywnych redukcji biegów.
Przeczytaj koniecznie:
Czym jest sprzęgło antyhoppingowe i jak działa? [KOMPENDIUM WIEDZY]
8. Czujniki ciśnienia w kołach
Mam wrażenie, że aktualnie system ten jest przez wielu bardzo niedoceniany, a wszystko za sprawą tego, że znajduje się na liście podstawowego wyposażenia niemalże we wszystkich motocyklach. TPMS, czyli Tire Pressure Monitoring System, jest odpowiedzialny za monitorowanie oraz informowanie kierowcy o aktualnym ciśnieniu powietrza w kołach. Aktualnie czujniki są montowane wewnątrz opony, a ich działanie oparte jest na pomiarze siły, jaka wywierana jest na sensor. Z modułem centralnym komunikują się radiowo, a zebrane dane w czasie rzeczywistym wyświetlane są na zegarach. Ich obecność w motocyklach jest bardzo istotna ze względów bezpieczeństwa, gdyż odpowiednie ciśnienie to gwarancja przyczepności, a także poprawnego prowadzenia motocykla podczas jazdy. Producenci opon systematycznie alarmują, że w przypadku jednośladów utrzymywanie odpowiedniego ciśnienia jest kluczowe, aby ogumienie rozgrzało do temperatury roboczej i gwarantowało maksimum przyczepności. Informacja o zbyt wysokim lub niskim ciśnieniu sprawia również, że kierujący natychmiast zadba o odpowiednią wartość, znacznie zwiększając ich żywotność.
9. System wspomagania hamowania silnikiem
Ranking najistotniejszych technologii w motocyklach zamyka system wspomagania hamowania silnikiem, który również przez wielu motocyklistów jest niedoceniony. Szczególnie zadowoleni z jego działania są podróżnicy przemierzający widowiskowe trasy położone wysoko w górach, gdzie podczas zjazdu bardzo łatwo jest spalić hamulce. W takim przypadku z ratunkiem przychodzi Engine Braking System, który zazwyczaj regulowany jest w kilku poziomach, aby dostosować siłę zwalniania do naszych preferencji, a także warunków panujących na drodze.
Wystarczy zamknąć przepustnicę, a hamowaniem podczas zjazdu z drogi o dużym nachyleniu czy jazdy na torze zajmie się elektronika – zgodnie z założeniem do wytrącenia prędkości motocykla zostanie użyty silnik, który go napędza. Najczęściej następuje to w wyniku odcięcia dopływu powietrza i paliwa. Wówczas cały układ korbowo-tłokowy nadal się kręci, ale nie napędzają go żadne siły wynikające z detonacji, a jedynie te, które są następstwem ruchu tylnego koła. Tłoki zmuszone są do walki z próżnią, generując w zależności od zapiętego biegu, a także wybranego poziomu większy opór, który hamuje jednoślad.