Rikuo Typ 95: japoński motocykl wojskowy z koszem. Słyszałeś kiedyś o nim?

Rosjanie mieli swoje M-72, Amerykanie Harley-Davidsona WLA, Niemcy BMW R 75 oraz Zundappa KS 750, a Japończycy skonstruowali sprzęt, o którym w Europie mało kto słyszał, motocykl wojskowy Rikuo Typ 95.

Motocykle z koszem pokroju wspomnianych  powyżej odegrały znaczącą rolę podczas II wojny światowej. Zaprzęgi z koszem nie tylko dostarczały informacje i pełniły funkcje łącznikowe, ale przede wszystkim bardzo sprawnie dostarczały amunicje na front. Niektóre z nich mogły przeciągać przyczepę a nawet małe działo. Oprócz tego motocykle były lżejsze i mniejsze niż samochody, co z kolei przekładało się na ich walory terenowe. Nie dziwi zatem fakt, że skoro największe mocarstwa dysponowały swoimi motocyklami, to takowy sprzęt posiadała również armia japońska.

Tak naprawdę historia Rikuo Typ 95 jest nierozerwalnie związana z marką Harley-Davidson. Jak to możliwe skoro podczas II wojny światowej producenci tych motocykli stali po dwóch stronach barykady? Aby to wyjaśnić musimy sięgnąć jeszcze głębiej, do I wojny światowej. To właśnie wtedy do kraju kwitnącej wiśni trafiły pierwszej motocykle z Milwaukee i spodobały się oficjelom do tego stopnia, że po ustaniu pożogi wojennej dostawy były kontynuowane. Tak naprawdę popularność motocykli z USA była ogromna. Wkrótce, bo już pod koniec lat 20-tych Harley-Davidson stał się oficjalnym dostawcą motocykli dla japońskiej policji, wojska, a nawet straży przybocznego samego cesarza Japonii. Wkrótce powstała sieć dealerska, a nawet agencja zajmująca się sprzedażą części zamiennych do amerykańskich motocykli (Harley-Davidson Sales Company of Japan).

Rikuo Typ 95. Najważniejsze informacje:

1. Rikuo Typ 95 produkowano w latach 1935 – 1945. W tym czasie powstało około 18 tysięcy egzemplarzy, czyli mniej więcej tyle samo ile niemiecka armia wyprodukowała motocykli Zundapp KS 750.
2. W sieci występuje spory błąd związany z nazewnictwem tego motocykla. Na stronie motos-of-war.ru (jedno z największych znanych nam muzeów motocyklowych) ten zaprzęg widnieje pod nazwą Kurogane Type 75.
3. Bazą dla motocykla Type 93 była licencja produkcyjna na model VL marki Harley-Davidson. Warto wspomnieć, że do czasu wybudowania kompletnej fabrykim część podzespołów była produkowana przez H-D.
4. Rikuo Typ 95 powstawał również w wersji cywilnej. Największe różnice? Malowanie, prześwit, prowadzenie układu wydechowego oraz ogumienie.
5. Japoński motocykl w wersji solo osiągał prędkość maksymalną w granicach 130 km/h, a z wózkiem bocznym 90 km/h.
6. Według przekazów historycznych Rikuo 95 był tak duży oraz ciężki a przy tym miał tak wysoko położony środek ciężkości, że nie dało się nim jeździć bez wózka bocznego.

Przeczytaj również:

BMW R 75 Sahara: najnowocześniejszy motocykl II wojny światowej. Historia, którą powinieneś poznać. Zdjęcia, informacje, dane techniczne

Koniec eldorado. Witaj kryzysie

Radość i euforia wynikająca z powstawania rynku zbytu nie trwały jednak zbyt długo, bo już pod koniec lat dwudziestych ubiegłego wieku rozpoczął się światowy kryzys gospodarczy, który nie oszczędził nawet Japonii. Ba! Kryzys ten dotknął Japonię w sposób szczególny: za cenę motocykla można było kupić wiejską posiadłość. To było czyste wariactwo. Jak się domyślacie sprzedaż jednośladów leciała na łeb na szyje, co szybko musiało doprowadzić do odpowiedniej reakcji. W końcu, w roku 1929, szef japońskiego oddziału Harley-Davidson Alfred Childs przestawił amerykanom propozycję zmian, dzięki którym mogliby pozbyć się zbędnego balastu i odzyskać pieniądze zainwestowane w japoński rynek. W skrócie chodziło o sprzedaż praw do produkcji motocykli na terenie kraju wschodzącego słońca.

Początkowo pomysł ten nie spotkał się ze zbyt dużą przychylnością założycieli marki. Musimy pamiętać, że H-D zainwestował sporo pracy i jeszcze więcej pieniędzy w budowę fabryk i stworzenie całej infrastruktury towarzyszącej powstawaniu motocykli, nie wspominając o wysłaniu na miejsce amerykańskich inżynierów wraz całymi rodzinami. W tamtych czasach było to niewyobrażalne przedsięwzięcie. W końcu jednak księgi rachunkowe okazały się ważniejsze od filozofii marki i Japonia uzyskała prawa do produkcji motocykli Harley-Davidson. Produkcja pierwszych motocykli została uruchomiona w roku 1935 w miejscowości Shinagawa. Z taśm produkcyjnych japońskiej fabryki zaczęły zjeżdżać repliki modelu JD74 z silnikami o pojemności 1200 cm3. Wraz z produkcją motocykli zaczął powstawać rynek części zamiennych. Wszystko wracało do normy…

Najważniejsze fakty dot. marki Rikuo

1. Pierwsza pełnowymiarowa fabryka motocykli w Japonii została zbudowana w miejscowości Shinagawa. Pełną zdolność produkcyjną osiągnęła w roku 1935.
2. Początkowo motocykle produkowane pod logiem Rikuo były kopią motocykla Harley-Davidson VL
3. Oznaczenia modelowe dotyczyły roku, w którym konkretnym motocykl został opracowany.
4. Pierwsze motocykle wyjeżdżały z zakładów produkcyjnych wyposażone w logo marki Harley-Davidson. W roku 1937 doszło do zgrzytu między producentami i motocykle otrzymywały logo Rikuo.
5. Ostatni motocykl Rikuo zjechał z taśmy produkcyjnej w roku 1958. Części produkowano jeszcze przez dwa lata.

Przeczytaj również:

Harley-Davidson WLA 42 (1942-1952): amerykański motocykl wojskowy, który dowoził najważniejsze rozkazy. Zdjęcia, dane techniczne, informacje, ciekawostki, opinie

Historia Rikuo 95. Kolejny układ

Druga połowa lat 30-tych nie była jednak spokojnym czasem dla japońskiego cesarstwa. Wizja wojny była coraz bliżej, a dowódcy wojskowi nie byli zadowoleni, że ich kraj produkuje zagraniczne motocykle. To w pewnym stopniu był dla nich powód do wstydu. W tym samym czasie w stanach odbyła się premiera Harley-Davidsona, modelu E, a producent zaproponował Japończykom kolejny układ: przejęcie praw do produkcji modelu E. Kierownictwo fabryki nie za bardzo chciało się zgodzić na taki manewr. Powód był prosty: w roku 1937 wybuchła wojna japońsko-chińska przez co zakłady Shingawy nie były w stanie zaspokoić potrzeb produkcyjnych dla wojska. W rezultacie, dogadano się z zakładami Sankyo, które rozpoczęły produkcję modelu E z silnikiem 1000 cm3 OHV pod marką Rikou Type 97. Co ciekaw w tym czasie nadal można było kupić oryginalne motocykle HD. Alfred Childs nadal działał na terenie Japonii.

I teraz punkt wieczoru. W związku z wybuchem wojny chińsko-japońskiej i problemami produkcyjnymi fabryki Shingawy, japońska armia podpisała kontrakt z Nihon Nai-Enki na dostawę motocykli wyposażonych w silnik flat-twin o pojemności 1200 cm3. Według wcześniej wspomnianego muzeum motocyklowego motocykl ten od teraz miał nosić nazwę “Kurogane”, czyli “czarne żelazo” – to jednak nie jest prawda. Kurogane Typ 95 był wojskowym samochodem terenowym. Motocykl nosił nazwę Rikuo Type 95.

---

Rikuo type 95, ciekawostka:

Oznaczenie numeryczne japońskiego motocykla zostało oparto tak jak w przypadku wielu motocykli o rok modelowy (zupełnie tak jak w przypadku motocykli IŻ-49), ale zgodnie z datą powstania Cesarstwa Japonii (660 r.p.n.e.). Musimy pamiętać, że do zakończenia II wojny światowej w Japonii obowiązywał system kōki-nendo (皇紀年度), czyli liczenia lat od początku panowania pierwszego cesarza Jimmu, czyli właśnie od 660 r.p.n.e. W roku 1940 r .według kōki-nendo trwał rok 2600, a więc modele w 1935 roku otrzymały nazwy: “typ 2595” lub po prostu “95”. Analogicznie sytuacja wyglądała dla modelu np. wyprodukowanego w roku 1937, był to model 97, a w roku 1940 model posiadał oznaczenie 100.

---

Rikuo typ 95. Japoński motocykl wojskowy

Rikuo Type 95 wyposażony był w silnik o pojemności 1260 cm3 i ze względu na swoje ogromne rozmiary był nazywany motocyklem dwukondygnacyjnym. Prześwit tego pojazdu wynosił 20 cm i ze względu na swoją wysokości oraz charakter prowadzenia zawsze wymagał wózka bocznego. Co ciekawe Kurogane 95 stał się w armii pojazdem na tyle elitarnym i ekskluzywnym, że w zastraszającej większości przypadków służył tylko do przewożenia oficerów. Wydaje się to całkiem naturalną koleją rzeczy skoro kryzys sprawił, że za cenę motocykla można było kupić posiadłość wiejską.

Przeczytaj również:

Motocykle II wojny światowej. Najbardziej niesamowite motocykle wojskowe

Konstrukcję oparto o stalową, rurową ramę, do której wsadzono czterosusowy, dolnozaworowy (SV) silnik z dwoma zaworami na cylinder. Cylindry umieszczono pod kątem 45 stopni co jest dosyć ważne dla wcześniej wspominanych podobieństw. Warto wspomnieć o stopniu sprężania. O ile w przypadku motocykli niemieckich czy amerykańskich stopień ten wynosił około 5:1, to Rikuo ze stopniem 4,5:1 było zdecydowanie bliżej do polskiego Sokoła. Zresztą z estetycznego punktu widzenia Rikuo bardziej przypomina motocykle produkowane w pierwszej połowie dwudziestolecia międzywojennego. Wpływ na to ma właśnie wysokość motocykla oraz charakterystyka przedniego zawieszenia z bardzo wysoko położoną lampą przednią. Poza tym gondola wózka ze swoim szpiczastym zakończeniem również nieco przypomina tą z Sokoła 1000. Wybaczcie te porównania. Tak czy inaczej niemieckie czy amerykańskie motocykle wojskowe wydawały się zdecydowanie nowocześniejsze z estetycznego punktu widzenia.

Motocykl nie był przesadnie skomplikowanym tworem. Skrzynia biegów była sterowana ręcznie, a napęd przekazywany był na tylne koło za pomocą klasycznego łańcucha. Co ciekawe wprowadzono również napęd na koło wózka.

Warto również zaznaczyć, że niezależnie jak bardzo Rikuo bazowało na rozwiązaniach HD, to Japończycy wprowadzili szereg udoskonaleń oraz rozwiązań opracowanych specjalnie dla tego motocykla: prędkościomierze były produkowane przez Osaka Meter Company, iskrownik oraz cała instalacja elektryczna przez Mitsubishi, a układ zapłonowy wraz z przednim światłem zlecono Koito Seisakusho Tokyo.

Istotnym faktem historycznym są lata produkcji tego motocykla. Historia licencyjnego VL, a więc Rikuo typ 95 nie zakończyła się wraz z zakończeniem działań wojennych. Po wojnie wznowiono produkcję motocykli i do roku 1950 produkowano maksymalnie 2000 sztuk rocznie. Oczywiście, Japonia była zrujnowana, a ludzie umierali z głodu. Nie było zatem ich stać na taką fanaberię jak zakup motocykla. Sprzęty te trafiały do japońskich służb mundurowych. Tak naprawdę producent powoli umierał i na nic się zdały zabiegi ratowania marki oparte o kopiowanie innych motocykl. Ostatnie motocykle Rikuo zostały wyprodukowane w roku 1958. Produkcja części zamiennych trwała jeszcze dwa lata i w roku 1960 definitywnie zakończyła się historia japońskiego producenta.

Nie mieli szans z innym japońskim producentem

Honda coraz śmielej rozpychała się na japońskim rynku i miała aspiracje na wskoczenie na fotel lidera. Nie było to trudne, gdyż proponowała klientom lżejsze, nowocześniejsze, a przy tym tańsze motocykle, które były po prostu w tamtej sytuacji po prostu bardziej sensowne. Wystarczy wspomnieć tylko, że w roku 1968, a więc zaledwie 10 lat po zatrzymaniu produkcji motocykla Rikuo z taśm produkcyjnych Hondy zaczęły zjeżdżać takie motocykle jak Honda CB 750 FOUR, czyli pierwsze pełnoprawne motocykle naked bike!

Obecnie Rikuo typ 95 jest jednym z najrzadziej spotykanych motocykli na świecie (przynajmniej tak twierdzi rosyjskie muzeum motos-of-war.ru). Nie znamy ilości motocykli, które przetrwały do dzisiaj. Wiemy jednak, że po wpisaniu do przeglądarki hasła Rikuo typ 95 nie znajdziemy zbyt wielu historii oraz opowieści dotyczących tego motocykla, a szkoda. Naprawdę szkoda.

Rikuo Typ 95. Dane techniczne:

Dane techniczne	Rikuo typ 95
Miejsce produkcji	Nihon Nai-Nenki, Japan
Ilość wyprodukowanych sztuk	18 000
Typ silnika	Widlasty, dolnozaworowy (SV)
Średnica cyl. x skok tłoka	87,3x 101,6 mm
Stopień sprężania	4,5:1
Pojemność	1208 cm3
Moc maksymalna	30 KM przy 4 000 obr./min
Skrzynia biegów	Sterowana ręcznie
Ilość przełożeń	3
Sprzęgło	Wielotarczowe mokre
Napęd końcowy	Łańcuch
Wymiary	2.591 x 1.820 x 1.168 mm
Prześwit	200 mm
Rozmiar opon	4.40-18”
Masa zaprzęgu	400 kg
Masa własna	240 kg
Prędkość maksymalna z wózkiem	90 km/h
Prędkość maksymalna solo	130 km/h
Zbiornik paliwa	15 litrów

---

źródło:
https://motos-of-war.ru/