Wszystko o fotoradarach i jeszcze więcej [PRAWO, TYPY RADARÓW, DZIAŁANIE, MAPA]

Radary to nieodłączny element systemu nadzoru drogowego w Polsce i na świecie. Służą do kontrolowania prędkości pojazdów oraz poprawy bezpieczeństwa na drogach. Jak działają, jak wyglądają, jakie przepisy regulują ich stosowanie w Polsce i czym się różną od innych technologii pomiarowych? Oto kompleksowy przewodnik.

Jak działają radary?

Radar to urządzenie wykorzystujące fale radiowe do pomiaru prędkości poruszającego się obiektu. Podstawowym mechanizmem jest efekt Dopplera: radar emituje fale radiowe, które odbijają się od pojazdu, a zmiana częstotliwości odbitych fal pozwala określić prędkość pojazdu. Wynik jest natychmiastowy, co pozwala na efektywną kontrolę ruchu drogowego.

Jak wyglądają radary?

Radary drogowe przybierają różne formy w zależności od ich przeznaczenia. Fotoradary mogą być zarówno urządzeniami stacjonarnymi, montowanymi na słupach i zasilanymi z sieci miejskiej, jak i mobilnymi, które mogą być przenoszone i zasilane z akumulatora. Wyróżniamy:

1. Stacjonarne radary: najczęściej montowane na słupach lub w skrzynkach-słupach przy drodze. Mają formę prostokątnych, zamkniętych w obudowie urządzeń, pomalowanych na żółto w celu poprawy widoczności (kolor ten narzucają regulacje prawne).
2. Mobilne radary: urządzenia montowane na statywach lub w radiowozach policyjnych. Ich rozmiar jest bardziej kompaktowy, co pozwala na łatwe przenoszenie.
3. Radary zintegrowane z kamerami (wideorejestratory): łączą funkcje pomiaru prędkości z możliwością rejestrowania obrazu, dzięki czemu mogą udokumentować wykroczenie w postaci zdjęcia pojazdu.

Jak działa fotoradar?

Fotoradar to szczególna odmiana radaru, który nie tylko mierzy prędkość, ale również wykonuje zdjęcia pojazdom łamiącym przepisy. Jest to urządzenie łączące funkcjonalność aparatu fotograficznego z miernikiem prędkości. W „budce” znajdują się 4 główne elementy: radar mierzący prędkość, lampa błyskowa, urządzenie do robienia zdjęć oraz jednostka przesyłająca dane do Centrum Automatycznego Nadzoru nad Ruchem Drogowym (CANARD).

Kiedy fotoradar wykryje przekroczenie prędkości, uruchamia aparat, który robi zdjęcie pojazdu. Zdjęcia są zapisywane na karcie pamięci jak również automatycznie przesyłane do CANARD. Dzięki wyposażeniu w lampę błyskową, fotoradary mogą działać przez całą dobę, doświetlając zdjęcie.

Fotoradary mogą rejestrować pojazdy poruszające się zarówno w kierunku urządzenia, jak i od niego oddalające się. Wykonane zdjęcia zawierają kluczowe informacje, takie jak:
• numer rejestracyjny pojazdu,
• wizerunek kierowcy,
• datę, godzinę i miejsce wykroczenia,
• zarejestrowaną prędkość oraz dopuszczalną prędkość.

Właściciel pojazdu, który został uchwycony na zdjęciu, otrzymuje wezwanie do wskazania kierowcy prowadzącego pojazd w chwili popełnienia wykroczenia. Brak wskazania kierowcy może skutkować nałożeniem mandatu na właściciela pojazdu, zgodnie z art. 78 ust. 4 Prawa o ruchu drogowym.

Po czym rozpoznać, że fotoradar zrobił zdjęcie?

Istnieje przekonanie, że fotoradar zrobił zdjęcie, jeżeli pojawi się błysk. Jest to pewnik, ale trzeba mieć na uwadze, że urządzenie nie zawsze korzysta z lampy błyskowej. Używa jej jedynie w warunkach gorszej widoczności. Jak sprawdzić, czy fotoradar zrobił Ci zdjęcie? Niestety, musisz poczekać na oficjalne zawiadomienie.

Niewskazanie kierującego pojazdem ze zdjęcia fotoradaru: czy coś za to grozi?

W 2024 roku niewskazanie kierującego pojazdem na żądanie uprawnionego organu może skutkować nałożeniem wysokiej grzywny. Zgodnie z art. 96 § 3 Kodeksu wykroczeń, właściciel, posiadacz lub użytkownik pojazdu, który nie wskaże, komu powierzył pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie, podlega karze grzywny.

Nie działa w tym przypadku prawo do odmowy zeznań które stanowi konstytucja. Z jakiego powodu? Właściciel pojazdu nie jest proszony o wskazanie sprawcy wykroczenia, tylko identyfikację kierującego. Zeznanie nie będzie więc dowodem winy. Odmowa udzielenia informacji o kierującym może skutkować nałożeniem grzywny. W postępowaniu mandatowym grzywna może wynieść do 8 000 zł, natomiast w postępowaniu sądowym nawet do 30 000 zł.

Wysokość grzywny zależy od rodzaju popełnionego wykroczenia:

• w przypadku przestępstwa: grzywna od 4 000 do 8 000 zł,
• gdy wykroczenie stwarzało zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym: od 2 000 do 8 000 zł,
• przekroczenie prędkości: od 800 do 5 000 zł,
• inne wykroczenia: od 500 do 8 000 zł.

Warto zauważyć, że za niewskazanie kierującego nie są naliczane punkty karne, jednak jak widać, konsekwencje finansowe mogą być znaczące.

Przepisy prawne dotyczące radarów w Polsce

W Polsce działanie radarów regulują przepisy zawarte w Prawie o Ruchu Drogowym oraz odpowiednich rozporządzeniach. Kluczowe kwestie to:

• lokalizacja radarów: stacjonarne radary mogą być instalowane tylko w miejscach zatwierdzonych przez Inspekcję Transportu Drogowego (ITD). Muszą być odpowiednio oznakowane znakami drogowymi,
• dokładność pomiarów: tolerancja dla pomiarów radarów wynosi zwykle ±3 km/h lub 3% dla wyższych prędkości. Wynika to z norm prawnych oraz specyfikacji technicznych urządzeń,
• mandaty: na podstawie zdjęcia z radaru można nałożyć mandat karny za przekroczenie prędkości. Informacje o wykroczeniu przesyłane są do właściciela pojazdu, który musi wskazać sprawcę lub przyjąć mandat. Należy pamiętać, że na zdjęciu dobrze widoczny jest kierowca: za rozmowę przez telefon można spodziewać się dodatkowej grzywny.

Czym różnią się radary od innych technologii pomiarowych?

1. Odcinkowy pomiar prędkości

Odcinkowy pomiar prędkości (OPP) polega na monitorowaniu czasu przejazdu pojazdu między dwoma punktami na drodze. Kamera przy wjeździe i wyjeździe z odcinka rejestruje tablicę rejestracyjną, a system oblicza średnią prędkość na podstawie czasu przejazdu. Główne różnice to:
• tryb pomiaru: OPP mierzy średnią prędkość, a radar rejestruje prędkość chwilową.
• zakres kontroli: OPP monitoruje cały odcinek drogi, co skutecznie przeciwdziała nagłemu zwalnianiu przed radarem.

2. Systemy na przejazdach kolejowych

Radary na przejazdach kolejowych kontrolują nie tylko prędkość, ale także zachowanie kierowców w obszarze przejazdu. Urządzenia te rejestrują przejazd na czerwonym świetle, omijanie zapór czy zatrzymywanie się na torach. Działają w oparciu o system kamer i czujników ruchu.

3. Radary rejestrujące przejazd na czerwonym świetle

Radary te są często instalowane na skrzyżowaniach z sygnalizacją świetlną. Kamera rejestruje wjazd pojazdu na skrzyżowanie po zapaleniu się czerwonego światła. Działają niezależnie od radarów prędkości, a ich celem jest poprawa bezpieczeństwa w miejscach o dużym natężeniu ruchu.

Fotoradary a motocykle: czy fotoradar może robić zdjęcia od tyłu?

Większość fotoradarów w Polsce rejestruje przednie tablice rejestracyjne, co może uniemożliwiać identyfikację motocyklistów. Istnieją jednak fotoradary skonfigurowane do rejestrowania tylnej tablicy, co umożliwia uchwycenie wykroczenia przez motocykle.

Fotoradary mogą robić zdjęcia z tyłu pojazdu, ale w Polsce taka konfiguracja jest rzadka. Przyczyną jest konieczność identyfikacji kierowcy, co najczęściej wymaga zdjęcia przodu pojazdu, gdzie widoczna jest twarz kierującego.

Podsumowanie

Radary to skuteczne narzędzie poprawy bezpieczeństwa na drogach, działające w oparciu o zaawansowane technologie. Ich zastosowanie w Polsce jest ściśle regulowane przez przepisy. Mapę wszystkich radarów stacjonarnych można znaleźć w internecie. Warto jednak pamiętać, że radary to tylko jedno z wielu narzędzi kontroli ruchu drogowego, a kierowcy powinni zachowywać ostrożność i stosować się do przepisów niezależnie od obecności urządzeń pomiarowych.