ZÜNDAPP K 800: 4 cylindry w bokserze i biegi jak w aucie. Niesamowity motocykl sprzed II wojny światowej

Najpiękniejszy bokser w historii, czyli ZÜNDAPP K 800: czterocylindrowy bokser, jak kosmiczny motocykl dla sfer wyższych

W skrócie
  • W tym artykule znajdziesz historie motocykla Zündapp K800.
  • Zündapp K800 to jedyny czterocylindrowy motocykl przygotowany dla Werhmachtu, który służył w wojsku.
  • W ramie Zündappa K800 prawcował dolnozaworowy, czterocylindrowy silnik o mocy 22 KM. Motocykl rozpędzał się do prędkości około 110 km/h.
  • Najciekawszym elementem tego motocykla jest skrzynia biegów.
  • Skąd się wzięła nazwa Zündappa K800?
  • Więcej historii motocyklowych znajdziesz na naszej stronie głównej, jednoslad.pl.

Zundapp K800 był jednym z najciekawszych motocykli niemieckiej marki, a na pewno był najładniejszym motocyklem produkowanym przez producenta z Norymbergii. K 800 posiadał dolnozaworowy, ale co ważniejsze czterocylindrowy silnik boksera – to powinno Wam wystarczyć.

Zundapp K800 to jeżdżąca historia, to motocykl, który jest marzeniem niejednego kolekcjonera, motocyklisty, czy po prostu fana zabytkowych dwóch kółek. Dzisiaj jego wartość rynkowa przyprawia o zawrót głowy, ale co ważniejsze – sentyment nie gra w tym przypadku większej roli – to po prostu motocykl zabytkowy z krwi i kości.

Osobiście bardzo bardzo lubię momenty, w których odkrywam coś oczywistego. Tak miałem w momencie, w którym znalazłem Zundappa K 800 – przeczesywałem internet w poszukiwaniu motocyklowych inspiracji i znalazłem go, nieco przez przypadek. Kojarzyłem oczywiście model K 800, ale w jakiś magiczny sposób mimo, że wiedziałem o czterocylindrowym silniku zamkniętym w jego ramie, to po prostu nie zdawałem sobie z tego sprawy. Kiedy w mózgu zazębiły mi się odpowiednie tryby, niemal natychmiast postanowiłem wgryźć się w temat czterocylindrowego, niemieckiego boksera.

Przecież nikomu nie musimy przypominać, że Niemcy jeszcze przed wybuchem II wojny światowej słynęli z produkcji dwucylindrowych silników boksera. II wojna światowa, mimo że przegrana przez III Rzeszę, ugruntowała pozycję BMW oraz marki Zundapp w świadomości ludzi jako producentów motocykli w układzie boksera. Poza tym wolumen produkcyjny (mimo że nieduży względem np. amerykańskiego WLA) oraz legenda jaka towarzyszyła wojskowym motocyklom, po prostu przyćmiły dotychczasowe osiągnięcia niemieckich producentów.

Zundapp K800. Nie był pierwszy – był inny

Wystarczy wspomnieć czterocylindrowy, niezwykle elegancki jak na tamte czasy model ZÜNDAPP K 800 – to właśnie takie, nieco pionierskie, konstrukcje powinny robić na gawiedzi największe wrażenie, a okazuje się, że po prostu sporo motocyklistów o nich nigdy nie słyszało, a szkoda. Z drugiej strony K800 nie był pierwszym czterocylindrowcem na świecie – miano to dzierżył motocykl FN Four, a najbardziej popularny okazał się amerykański Henderson. Z drugiej strony na domowym podwórku K800 również nie był pierwszy. W latach 1927-1931 konsorcjum Windhoff produkowało elitarny, czterocylindrowy motocykl Windhoff 750 i to właśnie on zasługuje na miano pierwszego niemieckiego czterocylindrowca.

Windhoff 750

Największym problemem ekskluzywnego motocykla była jego cena. Wartość Windhoffa 750 bardzo często była wyższa niż wartość samochodu, dając przy tym zdecydowanie mniejsze możliwości. To wszystko sprawiło, że Windhoff 750 był motocyklem małoseryjnym. Dopiero pojawienie się na rynku K 800 spopularyzowało w Niemczech czterocylindrowe silniki czterosuwowe.

ZÜNDAPP K 800. Najważniejsze informacje:

  1. ZÜNDAPP K 800 był produkowany w latach 1933 – 1938.
  2. W ciągu pięciu lat wyprodukowano dokładnie 7 569 sztuk, co było niezłym wynikiem jak na tak prestiżowy motocykl.
  3.  W ramie tego motocykla znajdował się czterosuwowy bokser o pojemności 804 cm3 z rozrządem SV.
  4. Jednostka rozwijała moc na poziomie 22 KM przy 4300 obr./min i charakteryzowała się niezwykłą kulturą pracy.
  5. ZÜNDAPP K 800 rozpędzał się do 110 KM/h, a przełożenia skrzyni biegów sprawiały, że sprzęt ten doskonale radził sobie z wózkiem bocznym. Niestety rama z wózkiem radziła sobie nieco gorzej.

Zundapp zaprezentował swój nowy pomysł na motocyklizm w roku 1933 na targach motoryzacyjnych w Berlinie. Sprzęt zrobił piorunujące wrażenie na osobach odwiedzających targi. K 800 nie tylko wyglądał bardzo elegancko, ale sprawiał wrażenie bardzo nowoczesnego motocykla. Uwagę odwiedzających skupiała niezwykle zwarta konstrukcja silnika.

Zündapp K800

Ciąg dalszy pod materiałem wideo

Całość sprawiała wrażenie bloku wyciętego z aluminium. W rzeczywistości wszystko co oglądający mogli zobaczyć, to były osłony. Podzespoły silnikowe znajdowały się pod obudowami, które z jednej strony zapewniały elegancki wygląd, a z drugiej były utrapieniem podczas napraw czy regulacji.

ZÜNDAPP K800. Kim byłeś czterocylindrowy bokserze?

Niemiecki producent zaprezentował światu motocykl wyposażony w dolnozaworowy, 4-cylindrowy silnik w układzie boksera z chłodzeniem powietrzem oraz olejem. Początkowo jednostka generowała moc zaledwie 18 KM. Dwa lata później dokonano szeregu zmian i podniesiono moc do 20 KM przy 4000 obr./min, aby w roku 1935 po raz kolejny dokonać modyfikacji i podnieść jeszcze raz moc do 22 KM. Z kolekcjonerskiego punktu widzenia nieustanne modyfikacje i zmiany dokonywane przez producenta sprawiają, że renowacja tego motocykla jest dosyć trudna i wymagająca dużego doświadczenia. Zresztą zobaczcie sami:

  1.  Pierwsza wersja silnika miała łożyska z brązu w “dużych końcach”(stopach) korbowodu i gaźnik marki PALAS; wałek rozrządu był napędzany łańcuchem. Pierwsza wersja K 800 posiadała również silnik o mocy 18 KM. Motocykl wyposażony był w amortyzatory cierne
  2. W roku 1935 silnik wyposażono w łożyska igiełkowe, silnik otrzymał gaźnik marki AMAL. Moc wzrosła do 20 KM. Wyposażenie w amortyzator hydrauliczny.
  3. Usprawnienie silnika i wzrost mocy do 22 KM. Zmieniono kształt osłon skrzyni korbowej, zarówno pokrywy górnej, jak i zamykającej gaźnik.

Warto zaznaczyć, że o ile odbudowa motocykla K 800 jest trudna i skomplikowana przez mnogość modernizacji i zmian, to nawet pisanie artykułu o tym motocyklu nastręczyło mi wiele problemów. W sieci znajdziemy całą masę wzajemnie wykluczających się informacji. Jeśli zatem dostrzeżesz coś, co Twoim zdaniem (w oparciu o wiedzę historyczną) się nie zgadza, to daj proszę znać – chętnie to zweryfikujemy.

Kultura pracy przede wszystkim. Na tym polu ZÜNDAPP K 800 zachwycał!

Wróćmy jednak na ziemię. Moc maksymalna, nawet po wprowadzeniu zmian konstrukcyjnych nie zachwycała. 22 KM było wynikiem miernym nawet jak na tamte czasy, Przypomnijmy, że np. Henderson KJ z roku 1930 generował moc na poziomie 40 KM (tutaj musimy jednak zwrócić uwagę na większą pojemność). Z drugiej strony Windhoff 750 również dysponował mocą 22 KM – przypomnijmy jednak, że ten sprzęt został stworzony w drugiej połowie lat 20-tych.

Zündapp K800

Tak czy inaczej motocykliści pokochali K 800 za kulturę pracy, sposób oddawania mocy i niemal bezawaryjną pracę silnika. Krzysztof Wydrzycki ze Świata Motocykli w numerze 3 wydanym w roku 1995 wspominał:

Bardzo dobre wrażenie (jak zawsze przy zabytkowych czterocy­lindrowcach) robi praca sil­nika. Cichy, równy wydech zaskakuje, a łatwość, z jaką silnik reaguje na rolgaz i wkręca się na obroty, przypomina raczej „japończyka” niż zabytkowy moto­cykl. (…) Wła­ściciel uświadomił mnie, że jedynki mogę nie używać (motocykl miał koszowe przełożenia), co okazało się prawdą. Z dwójki ruszył z płynnością i dynamiką odpowiednią do odgłosu pracy silnika. Z owego doświad­czenia sprzed 15 lat zapa­miętałem przede wszystkim ową miękkość i komfort jazdy, zaznane później już tylko na Indianie 4 i współczesnych motocyklach czterocylindrowych. Łatwo wyobrazić sobie, jakie wrażenie musiał robić przed 60 laty (dziś – przed prawie 90 laty, przyp.red.).

Właśnie to jest rzecz, którą chciałbym poruszyć. Wyobrażacie sobie miny ludzi, którzy przed wybuchem II wojny światowej, do tej pory jeżdżąc rozklekotanymi singlami lub zdezelowanymi (lub nie) dwucylindrowcami, mieli okazję wsiąść na czterocylindrowego boksera? To zaskoczenie musiało być ogromne!

Skrzynia biegów K 800. Sprawa najciekawsza

Motocykl wyposażony był w czterostopniową skrzynię biegów (bez biegu wstecznego). Co ciekawe skrzynia biegów była zupełnie inna niż w później produkowanych KS 750 i nie wyła w charakterystyczny dla kultowego wojaka sposób. Dlaczego? Ponieważ przełożenia skrzyni nie były realizowane przez tradycyjne koła zębate, a łańcuchy typu duplex. Rozwiązanie to miało kilka pozytywnych aspektów: była cicha (nie tak jak w KS 750), zdecydowanie łatwiejsza w produkcji i amortyzowała uderzenia wynikające z pracy silnika, twardej ręki kierowcy czy napięć powstających na kole napędowych.

Zundapp K 800-W. Motocykl z II wojny światowej, czterocylindrowy

Nie brakowało jednak wad. Największą był system zmiany przełożenia. Ten wyglądał zupełnie tak jak w samochodzie! Dźwignia zmiany biegów pracowała w układzie H, co nie tylko sprawiało, że musiała być umiejscowiona w okolicach kadłuba silnika i wymagała od kierowcy odrywania ręki od kierownicy, ale również angażowała nogę kierowcy – motocyklista musiał odchylić kolano, aby zapiąć bieg. Na domiar złego zmiana przełożenia musiała być wykonana z użyciem tzw. “międzygazu” dla wyrównania obrotów, co skutecznie wydłużało zmianę przełożenia. W warunkach polowych było to nie do przejścia.

W warunkach cywilnych, po prostu irytowało – cierpiało na tym przyspieszenie motocykla. Charakter i specyfika działania skrzyni biegów sprawiała, że motocykl nie nadawał się do wyścigów motocyklowych. Prędkość maksymalną (około 100 km/h) osiągał w czasie poniżej 22 sekund.

Sprawdź również nasz podcast. BMW R 75 Sahara:

 

Skąd nazwa Zündappa K800?

Zacznijmy od nieścisłości dotyczących nazwy motocykla. O ile rozszyfrowanie nazwy marki Zündapp jest dosyć proste (Zünder und Apparatebau GmbH Nürnberg, czyli – Zündapp), o tyle weryfikacja pochodzenia serii K już w internetowych zeznaniach fanów marki nie jest tak oczywista. Jedni twierdzą, że bezapelacyjnie litera K wzięła się od układu napędowego wałem Kardana i stąd litera “K” w nazwie. Inni, w tym Lech Potyński ze Świata Motocykli zwracają uwagę na historię motocykli Zündapp. Według niego po raz pierwszy litera “K” pojawiła się w nazewnictwie firmy jeszcze w roku 1924. Wtedy niemiecki producent zajęty był produkcją lekkich, dwusuwowych motocykli napędzanych łańcuchem napędowym i właśnie stąd w nomenklaturze niemieckiego producenta pojawiła się litera “K”. K jak die Kette (łańcuch). A może litera K oznacza i to i to, w zależności od roku produkcji? 

Zündapp K800

Warto również wspomnieć, że Zündapp przygotował swojego K 800 również w specyfikacji wojskowej. Motocykl ten nazywał się Zündapp K 800-W. Sprzęt przemalowany w kolory armii niemieckiej i wyposażony w wózek boczny dołączył do Wermachtu. Szybko jednak okazał się, że chociaż sprzęt świetnie spisywał się w cywilnym użytku, to przeprawy terenowe były ponad jego miarę. K 800-W był ciężki, nie miał reduktora (w przeciwieństwie do KS 750), biegu wstecznego i przegrzewał się podczas jazdy marszowej (przegrzewaniu ulegały tylne cylindry). Jeśli tego byłoby Wam mało, to wiedzcie, że miał zbyt wąskie (jak na swoją masę) opony, co całkowicie podcinało mu skrzydła w trakcie przepraw terenowych. To wszystko chociaż było utrapieniem dla Wermachtu, sprawiło, że Zündapp miał szanse w oparciu o zebrane doświadczenia zbudować tak doskonały motocykl jak KS-750.

 

Tobiasz Kukieła

Dziennikarz motoryzacyjny, fotograf, reportażysta. Na motocyklach jeździ od dzieciaka i cały czas odczuwa potrzebę rozwijania swoich umiejętności jeździeckich. Jest złomiarzem z powołania - zdecydowanie częściej kupuje motocykle niż je sprzedaje. Czy to jego problem?

Inne publikacje na ten temat:

3 opinii

  1. Litera K miała kilka znaczeń.
    Oczywiście wspomniany Kette, potem zastąpiony literą D od modelu Derby. Wtedy K opisywała modele z Kardanem. Nie ma to K nic wspólnego z ramą. Niektórzy twierdzą że to znaczy Kastenrahmen. Zgadzało by się to gdyby nie to że zundapp swoje ramy nazywał Pressblechrahmen. Pojawiała się też druga litera K, np w modelu KKS… Gdzie druga litera oznaczała małą ramę – kleinerahme.

    1. Prawa do marki , nazwy i zakładów Zündapp zostały wykupione prze firmy Chińskie , które skorzystały że firma była na granicy upadłości a produkcja została przeniesiona do Chin pod koniec lat 90 tych , choć aby spełnić pewne wymagania produkowano jeszcze części do końca 2000 roku

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Back to top button