Kara za brak OC jest za wysoka - Rzecznik Praw Obywatelskich chce zmian

Od 1 lipca 2024 roku ponownie wzrosły kary za brak obowiązkowego ubezpieczenia OC
Rzecznik Praw Obywatelskich alarmuje, że system nakładania kar wymaga wielu zmian
Kierowcy aktualnie nie mają możliwości odwołania się od decyzji do sądu administracyjnego, co jest niezgodne z Konstytucją

Obowiązkowe ubezpieczenie OC jest obligatoryjne dla wszystkich pojazdów, które są zarejestrowane i poruszają się po drogach publicznych. Ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej to bardzo ważny i potrzebny wymóg, aby zabezpieczyć zarówno właściciela, ale także osoby trzecie, przed konsekwencjami finansowymi wynikającymi chociażby ze zdarzenia drogowego.

Najprostszym wyjaśnieniem zasady działania obowiązkowego ubezpieczenia OC jest fakt, że pokrywa ono koszty szkód wyrządzonych innym uczestnikom ruchu drogowego. Wykupienie go sprawi, że chroniony będzie zarówno właściciel pojazdu, ale także osoby trzecie, które dzięki niemu otrzymają środki finansowe za poniesione szkody i odszkodowanie za uszczerbek na zdrowiu. W skali roku opłata w wysokości kilkuset złotych będzie zatem gwarantem, że w przypadku jakiegokolwiek zdarzenia na drodze nie będziemy zmuszeni z własnej kieszeni opłacić wszystkich poniesionych szkód. Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny na wszystkie możliwe sposoby stara się, aby kierowcy zgodnie z terminem ważności wykupowali kolejną polisę i tym samym zachowali jej ciągłość. Pomóc w tym mają wysokie kary finansowe, których wysokość uzależniona jest od płacy minimalnej.

Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się do ministra finansów z prośbą o jego stanowisko w kwestii kar, które nakładane są na właścicieli pojazdów nie wykupujących w terminie ubezpieczenia OC. W piśmie została zwrócona uwaga na fakt, że zmotoryzowani nie są wstanie odwołać się od decyzji podjętej przez UFG.

Najważniejsze informacje:

Rzecznik Praw Obywatelskich zgłasza ministrowi finansów sporo nieprawidłowości związanych z systemem karania kierowców za brak wykupienia obowiązkowego ubezpieczenia OC.
Zdaniem RPO, właściciel pojazdu nie ma możliwości odwołać się od decyzji o nałożeniu kary do sądu administracyjnego.
Od 1 lipca 2024 roku ponownie zwiększyła się wysokość grzywny, co ma związek z podwyższeniem płacy minimalnej.

Przeczytaj również:

Ubezpieczenie OC motocykla – wszystko co należy o nim wiedzieć i jaka kara grozi za brak OC w 2024 roku? [KOMPENDIUM WIEDZY]

RPO zauważył, że kierowca, który otrzymał karę za brak wykupienia obowiązkowego ubezpieczenia OC, może odwołać się od tej decyzji jedynie do UFG. Jeśli instytucja ta nie uzna jego racji, to w żaden sposób nie może on już zaskarżyć decyzji do sądu administracyjnego. Taka możliwość jest gwarantowana zarówno przez Konstytucję, jak i prawo międzynarodowe, zgodnie z którymi obywatel ma prawo do dochodzenia swoich racji przed sądem, jeśli nie zgadza się z decyzją danego organu publicznego. Zresztą zasada ta ma również potwierdzenie w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego. To jednak nadal nie koniec sprzeczności, które w swoim piśmie zawarł Rzecznik Praw Obywatelskich. Dodatkowo podważony został termin rozpatrywania odwołań od nałożonej kary przez UFG, który trwa nawet ponad 9 miesięcy. Fakt zakwestionowania decyzji UFG nie wpływa na wstrzymanie płatności – kierowca musi zatem grzywnę zapłacić, a następnie czekać na stanowisko UFG.

– Obywatele podnoszą też, że organy UFG z reguły odmawiają umorzenia opłaty lub ulgi w spłacie – mimo wykazania wyjątkowo trudnej sytuacji majątkowej i materialnej obywatela. Potęguje to fakt, że decyzje Zarządu UFG są uzasadniane bardzo skrótowo. Najczęściej jedyną ulgą, jaką udaje się uzyskać, jest rozłożenie opłaty na raty, co bardzo często nie jest wystarczające. Średnio jeden zobowiązany uiścił blisko 3 tys. zł opłaty karnej, a więc więcej niż wynosiło wówczas minimalne wynagrodzenie za pracę. – informuje Rzecznik Praw Obywatelskich.

Kierowcy alarmują, że maksymalne kary są zbyt wysokie

Do RPO systematycznie wpływają skargi od kierowców, którzy twierdzą, że aż tak wysokie kary są niesprawiedliwe, dlatego tak duża część właścicieli pojazdów próbuje odwołać się od nałożonej grzywny. W sporej liczbie przypadków maksymalna kara za brak wykupienia OC na samochód osobowy w terminie powyżej 14 dni wiąże się z nałożeniem mandatu w kwocie 8 600 złotych, co w wielu przypadkach przewyższa wartość posiadanego pojazdu.

– Tak wysokie kary, w połączeniu z tendencją do odmowy ich umarzania lub miarkowania oznacza, że obywatele postrzegają opłaty karne jako nadmiarowe i niesprawiedliwe. Odczucia te pogłębia szczegółowo opisywany brak winy co do ubezpieczenia OC, spowodowany m.in. chorobą, nierzadko połączoną z hospitalizacją. – dodaje RPO.

Rzecznik Prawo Obywatelskich zwrócił się zatem do ministra finansów o jego stanowisko zaznaczając, że karanie osób, które nie wykupują ubezpieczenia OC jest konieczne, ale obecny system wymaga sporych zmian.

UFG odnosi się do wystąpienia RPO

Do całej sprawy, i przede wszystkim pisma wystosowanego przez Rzecznika Praw Obywatelskich, odniósł się również rzecznik prasowy UFG, Damian Ziąber, który przesłał na naszą redakcyjną skrzynkę swój komentarz do wystąpienia RPO:

Ustawodawca nałożył na Fundusz między innymi wykonanie zadania, jakim jest kontrolowanie obowiązku posiadania ważnego ubezpieczenia OC komunikacyjnego i dochodzenie opłat za brak spełnienia tego obowiązku. Wysokość i sposób dochodzenia tych opłat są określone w przepisach prawa i tak też Fundusz je wykonuje. Fundusz od początku swojej działalności wypłacił poszkodowanym przez nieubezpieczonych sprawców ponad 2 miliardy złotych. W ostatnich latach, rok do roku, wypłacamy poszkodowanym i ich rodzinom po ok. 100 milionów złotych tytułem odszkodowań i świadczeń. To zatem w interesie społecznym – tysięcy poszkodowanych i ich rodzin – leży dochodzenie opłat za niewykonanie ustawowego obowiązku. Te pieniądze wypłacamy w imieniu nieubezpieczonych sprawców, bo należą się ofiarom i ich rodzinom. Fundusz występuje z regresem do sprawców, są oni winni już blisko 360 milionów złotych (stan na koniec 2023 roku). Opłata ma charakter prewencyjny, a jej rola jest taka, że ma skutecznie i na stałe utrwalić świadomość obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia przez posiadacza pojazdu. Dzisiaj średni koszt szkody spowodowanej przez nieubezpieczonego sprawcę wynosi ponad 20 tysięcy złotych. Wszystko to przy średnim koszcie polisy wynoszącym ok. 600 zł i nieustannej obecności tematu ubezpieczeń komunikacyjnych w mediach tradycyjnych i mediach społecznościowych. To oczywiście oznacza, że trudno z poziomu posiadacza pojazdu wyprzeć ten temat i tłumaczyć się brakiem świadomości obowiązku ubezpieczenia pojazdu. Tym bardziej, że ustawowy obowiązek posiadania ważnego OC nie jest niczym nowym, bo obowiązuje od dziesięcioleci.