Za te przewinienia odbiorą Ci samochód na zawsze [PRAWO]

Przepisy dotyczące przepadku pojazdu za jazdę pod wpływem alkoholu obowiązują już od 14 marca 2024 roku. Choć początkowo były traktowane jako nowość, teraz widać ich realne skutki – sądy regularnie orzekają przepadek pojazdów, a kierowcy muszą mierzyć się z surowymi konsekwencjami prawnymi i finansowymi. W artykule wyjaśniamy szczegółowo, jakie przepisy obowiązują, jakie procedury stosują organy ścigania i jakie sytuacje prowadzą do utraty pojazdu.

Podstawy prawne przepadku pojazdu

Konfiskata pojazdu w Polsce jest regulowana przez art. 44b Kodeksu karnego, który wszedł w życie 14 marca 2024 roku i wprowadził dodatkową formę przepadku, obejmującą przepadek pojazdu mechanicznego. Już przed 14 marca br. sąd mógł orzec przepadek pojazdu mechanicznego. Działo się tak np. gdy pojazd służył do popełnienia przestępstw

Przepisy dot. przepadku pojazdów zostały wprowadzone ustawą z 7 lipca 2022 roku, mając na celu walkę z nietrzeźwymi kierowcami oraz poprawę bezpieczeństwa na drogach.

Wariant nr.1 Obowiązkowy przepadek pojazdu:

Sąd orzeka obowiązkowy przepadek pojazdu, jeśli kierowca:

1. Prowadzi pojazd z zawartością alkoholu we krwi powyżej 1,5 promila.
2. Spowoduje wypadek lub katastrofę drogową z zawartością alkoholu powyżej 1 promila.
3. Kieruje pojazdem w stanie nietrzeźwości (powyżej 0,5 promila) w trakcie obowiązywania sądowego zakazu prowadzenia pojazdów lub w sytuacji recydywy (wcześniejsze prawomocne skazanie za jazdę pod wpływem alkoholu).

Przykład:

Pan Tomasz z Warszawy już wcześniej był skazany za prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości. Po odebraniu prawa jazdy, w listopadzie 2024 roku ponownie wsiadł za kierownicę, mając 0,7 promila alkoholu we krwi. Dodatkowo, obowiązywał go sądowy zakaz prowadzenia pojazdów. Policja zatrzymała mężczyznę podczas kontroli drogowej.

W trakcie postępowania sądowego, z uwagi na recydywę oraz złamanie zakazu, sąd orzekł obowiązkowy przepadek pojazdu. Auto warte 40 tysięcy złotych, które należało wyłącznie do pana Tomasza, zostało przekazane na rzecz Skarbu Państwa. W wyroku podkreślono, że kierowca świadomie zignorował zakaz i naraził życie oraz zdrowie innych uczestników ruchu drogowego.

Wariant nr.2 Fakultatywny przepadek pojazdu

Fakultatywny przepadek pojazdu ma miejsce, gdy:

• Kierowca spowoduje wypadek z zawartością alkoholu między 0,5 a 1 promil.
• Okoliczności sprawy nie uzasadniają obligatoryjnej utraty pojazdu, ale sąd uzna to za konieczne.

Przykład:

Pan Łukasz z Gdańska wracał do domu po spotkaniu z przyjaciółmi, podczas którego wypił dwa piwa. Zdecydował się wsiąść za kierownicę, sądząc, że „czuje się dobrze”. W trakcie jazdy nie zachował bezpiecznej odległości i uderzył w samochód stojący na czerwonym świetle. Na szczęście nikt poważnie nie ucierpiał, ale badanie alkomatem wykazało 0,6 promila alkoholu we krwi.

Podczas rozprawy sąd uwzględnił, że pan Łukasz nie miał wcześniejszych wykroczeń, a sytuacja nie skutkowała poważnymi obrażeniami. Mimo to, sąd zdecydował się na fakultatywny przepadek pojazdu jako element prewencyjny i edukacyjny. Samochód pana Łukasza, o wartości 30 tysięcy złotych, został skonfiskowany.

Co dalej? Tymczasowe zajęcie pojazdu a przepadek obligatoryjny i fakultatywny

W przypadku przestępstw, które kwalifikują się do obowiązkowego przepadku pojazdu (np. prowadzenie z zawartością alkoholu powyżej 1,5 promila lub w stanie recydywy), policja automatycznie dokonuje tymczasowego zajęcia pojazdu. Jest to działanie prewencyjne, które ma na celu zabezpieczenie pojazdu przed zbyciem, ukryciem lub zniszczeniem.

• Tymczasowe zajęcie trwa maksymalnie 7 dni.
• W tym czasie prokurator musi podjąć decyzję o zabezpieczeniu majątkowym pojazdu.
• Jeśli prokurator nie podejmie decyzji w terminie, samochód jest zwracany właścicielowi, ale nadal może zostać orzeczony jego przepadek w późniejszym wyroku sądu.

Z treści art. 295 § 1a k.p.k. wynika, że tymczasowe zajęcie nie jest obligatoryjne w odniesieniu do przestępstw, w przypadku których przepadek pojazdu mechanicznego może zostać orzeczony jedynie fakultatywnie w razie skazania sprawcy.

Kiedy sąd orzeka przepadek równowartości pojazdu?

Przepadek pojazdu nie jest jedyną możliwością – przepisy przewidują również przepadek równowartości pojazdu w przypadku:

• Gdy samochód nie jest wyłączną własnością sprawcy (np. współwłasność rodzinna),
• Sprawca sprzedał lub ukrył pojazd przed orzeczeniem sądu,
• Pojazd został zniszczony lub znacząco uszkodzony po popełnieniu czynu.

Wartość pojazdu określa się na podstawie polisy ubezpieczeniowej lub średniej wartości rynkowej pojazdu o podobnych parametrach.

Przykład

Pani Magdalena z Białegostoku, będąca współwłaścicielką samochodu wraz z mężem, w grudniu 2024 roku została zatrzymana za prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu (1,2 promila we krwi). Samochód został tymczasowo zajęty przez Policję. W trakcie postępowania okazało się, że auto formalnie należało zarówno do niej, jak i do jej męża.

Sąd, analizując sytuację, zdecydował o przepadku równowartości pojazdu, ponieważ niemożliwe było orzeczenie konfiskaty samochodu będącego współwłasnością. Wartość pojazdu, oszacowana na podstawie średniej rynkowej, wyniosła 50 tysięcy złotych. Pani Magdalena została zobowiązana do zapłaty tej kwoty na rzecz Skarbu Państwa.

Co z samochodem firmowym lub służbowym?

Jeśli sprawca prowadził samochód firmowy lub służbowy, przepisy przewidują inne rozwiązanie. Zgodnie z regulacjami, w takim przypadku nie orzeka się przepadku pojazdu. Zamiast tego sąd nakłada na sprawcę nawiązkę w wysokości od 5 000 do 100 000 zł na Fundusz Pomocy Pokrzywdzonym lub Pomocy Postpenitencjarnej.

Przykład

Pan Wojciech, zawodowy kierowca, został zatrzymany z 0,7 promila alkoholu we krwi podczas przewozu towarów ciężarówką należącą do firmy. Sąd nie skonfiskował pojazdu, ale orzekł nawiązkę w wysokości 20 tysięcy złotych, którą mężczyzna musiał zapłacić z własnych środków. Dodatkowo stracił pracę i uprawnienia zawodowe.

Co dzieje się z pojazdem po orzeczeniu przepadku?

Sąd, niezwłocznie po uprawomocnieniu się wyroku, w którym orzeczono przepadek pojazdu, przekazuje odpis lub wyciąg wyroku naczelnikowi urzędu skarbowego celem wykonania orzeczenia o przepadku.

Egzekucję przepadku realizuje naczelnik urzędu skarbowego zgodnie z przepisami dotyczącymi postępowania egzekucyjnego w administracji. Naczelnik może dokonać sprzedaży pojazdu w następujący sposób:

• poprzez licytację publiczną,
• po cenie oszacowania na rzecz podmiotów zajmujących się handlem,
• przekazując do sprzedaży podmiotom prowadzącym sprzedaż komisową tego rodzaju ruchomości,
• w drodze przetargu ofert,
• w trybie sprzedaży z wolnej ręki.

Podsumowanie

Przepisy dotyczące przepadku pojazdu, które obowiązują od marca, przyniosły znaczące zmiany w polskim prawie drogowym. Surowe kary mają na celu eliminację nietrzeźwych kierowców z dróg, jednak ich skutki dotykają nie tylko sprawców, ale również ich rodziny. Przykłady z życia pokazują, że próby uniknięcia odpowiedzialności – jak przepisywanie pojazdu czy korzystanie z aut służbowych – nie zawsze chronią przed konsekwencjami.

Jasne jest jedno: jazda pod wpływem alkoholu niesie za sobą ogromne ryzyko – nie tylko dla życia i zdrowia, ale również dla finansów i majątku. Warto o tym pamiętać, zanim podejmie się decyzję o prowadzeniu pojazdu po alkoholu.