Możesz stracić prawo jazdy także wtedy, gdy nie jeździłeś i nie popełniłeś wykroczenia – w jakim przypadku?

Zdecydowana większość kierowców jest przekonana, że prawo jazdy mogą stracić jedynie za wykroczenia, których dopuszczą się na drodze. Niewielu wie, że w polskich przepisach jest również zapis, który może pozbawić was dokumentu uprawniającego do kierowania pojazdami także w przypadkach, gdy jeździliśmy zgodnie z przepisami lub w ogóle nie wsiadaliśmy za kółko.

Jeden zapis w przepisach pozwala na zatrzymanie prawo jazdy również w przypadku, gdy nie doszło do popełnienia wykroczenia na drodze. Warto zatem wiedzieć, że według prawa, które ma pomagać w skutecznym egzekwowaniu alimentów, wniosek o utratę uprawnień może złożyć partner, który ich nie otrzymuje, choć powinien. Wówczas rozpoczyna się cała niezbędna procedura, zgodnie z którą możliwe jest czasowe zatrzymanie PJ. To jedno z wielu narzędzi, które docelowo ma zdyscyplinować dłużnika i niejako zmusić go do zapłaty zaległych należności.

Problem osób, które nie płacą alimenty w Polsce jest bardzo poważny i aktualnie w bazie znajduje się około 300 000 dłużników zalegających zapłaty środków niezbędnych do utrzymania nieletniego, które wynikają z pokrewieństwa, powinowactwa lub małżeństwa. Ustawodawca zmuszony został do podjęcia bardziej radykalnych kroków, które mają skłonić zalegającego do uiszczenia opłaty, a jedną z dostępnych metod jest czasowe zatrzymanie prawa jazdy.

Najważniejsze informacje:

1. Jesteś dłużnikiem alimentacyjnym – możesz stracić prawo jazdy.
2. To jedno z narzędzi dyscyplinujących, z którego skorzystać może zarówno osoba uprawniona, jak i organ właściwy dla dłużnika.
3. Podstawą do złożenia wniosku jest zaleganie z płatnościami za okres dłuższy niż sześć miesięcy.

Przeczytaj koniecznie:

Za jakie wykroczenia drogowe otrzymasz 15 punktów karnych? [TARYFIKATOR, PRZEPISY]

Nie płaciłeś alimentów? Możesz stracić prawo jazdy

Wbrew pozorom zatrzymanie prawo jazdy dłużnikowi nie jest szczególnie trudnym procesem, a taka możliwość pojawia się w momencie, gdy dłużnik alimentacyjny zalega z płatnościami za okres dłuższy niż sześć miesięcy. Wówczas automatycznie wpisany zostaje do rejestru dłużników niewypłacalnych, co daje możliwość zatrzymania prawo jazdy i wykorzystanie tym samym narzędzia dyscyplinującego. Procedura ta znajduje się w ustawie o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci oraz w Kodeksie postępowania cywilnego.

Koniecznie jest spełnienie kilku warunków

W przypadku dłużników zalegających z zapłatą alimentów przewidzianych jest kilka narzędzi dyscyplinujących, a jednym z nich jest odebranie prawa jazdy. Konieczne jest jednak spełnienie kilku kluczowych wymagań, aby możliwe było ubieganie się o czasowe zatrzymanie PJ, co jest bardzo dotkliwą sankcją, motywująca dłużnika do uiszczenia opłaty. Aby było to możliwe:

• alimenty musiały być ustalone w prawomocnym orzeczeniu sądu (np. wyrok rozwodowy, wyrok zasądzający alimenty), ugodzie zawartej przed sądem lub innym właściwym organem (np. zawartej przed mediatorem), bądź też ważną umową między stronami dotyczącą alimentów,
• egzekucja alimentów, a więc czynności zmierzające do ich wyegzekwowania, musi okazać się bezskuteczna.
• przez sześć ostatnich miesięcy dłużnik nie mógł regularnie płacić alimentów, nie płacąc w każdym miesiącu więcej niż połowę ustalonej kwoty. Oznacza to, że jeśli choćby raz w ciągu pół roku dłużnik ureguluje zaległość w kwocie wynoszącej więcej niż 50% należności, nie będzie podstaw do zatrzymania jego prawa jazdy.

Podstawa prawna

Możliwość odebrania prawa jazdy wynika z punktu 3b w art. 5 Ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów – jeżeli decyzja o uznaniu dłużnika alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych stanie się ostateczna, organ właściwy dłużnika składa wniosek o ściganie za przestępstwo określone w art. 209 uchylania się od obowiązku alimentacyjnego ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. z 2022 r. poz. 1138, z późn. zm.). Po uzyskaniu z bazy CEPiK informacji, że dłużnik posiada ważne prawo jazdy, kierowany jest wniosek do starosty o zatrzymanie dokumentu.

Jak przebiega procedura zatrzymania prawa jazdy za niepłacenie alimentów?

Procedura zatrzymania prawo jazdy dłużnikowi rozpoczyna się od złożenia wniosków przez osobę uprawnioną do odpowiedniego organu w zależności od miejsce zamieszkania – wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Warto wiedzieć, że procedura może rozpocząć się także automatycznie w przypadku, gdy osoba uprawniona otrzymuje wsparcie z funduszu alimentacyjnego lub gdy jest pod pieczą zastępczą. Wówczas organ samodzielnie uruchomi procedurę i nie jest konieczne złożenie wniosku przez osobą uprawnioną.

We wniosku dotyczącym zatrzymania prawo jazdy dłużnika należy załączyć zaświadczenie od organu prowadzącego egzekucję lub syndyka w postępowaniu upadłościowym, w którym znajdą się informacje dotyczące aktualnego stanu egzekucji, przyczynach, dla których nie udało się jej przeprowadzić oraz krokach, które zostały podjęte, aby odzyskać zasądzone alimenty. Po złożeniu wniosku u odpowiedniego organu przeprowadzony zostanie wywiad alimentacyjny, w którym oceniona zostanie sytuacja rodziny dłużnika, dochody, stan zdrowia oraz przyczyny nie płacenia alimentów. Wówczas osoba zalegająca z zapłatą zostanie zobowiązana do złożenia oświadczenia majątkowego, w której opisze swoją sytuację. W przypadku składania fałszywych informacji dłużnikowi grozi odpowiedzialność karna.

Jeżeli dłużnik nie płacić ze względu na brak pracy, organ prowadzący postępowanie nakazuje zarejestrowanie jako bezrobotny lub, jeśli to niemożliwe, jako osoba poszukująca pracy, dając mu na to maksymalnie 30 dni i dodatkowo informuje odpowiedni urząd pracy o konieczności podjęcia działań mających na celu aktywizację zawodową dłużnika. Jeżeli osoba zalegającą utrudnia lub uniemożliwi przeprowadzenie wywiadu alimentacyjnego, odmawia złożenia oświadczenia majątkowego, nie rejestruje się jako bezrobotny w określonym terminie lub bez konkretnego powodu odrzuca propozycję pracy, stażu lub szkolenia, organ inicjuje procedurę, która ma na celu uznanie go za osobę uchylającą się od obowiązków alimentacyjnych. Gdy stanie się ona ostateczna, właściwy dla dłużnika organ kieruje sprawę do prokuratury w celu ścigania dłużnika za niepłacenie alimentów zgodnie z art. 209 Kodeksu karnego i składa wniosek do starosty o zatrzymanie prawa jazdy dłużnika. Należy wiedzieć, że decyzja o odebraniu prawa jazdy dłużnikowi nie ma charakteru uznaniowego, co oznacza, że organ może podjąć w sprawie rozstrzygnięcie, ale nie ma nakazu ustalenia określonej jego treści.

Dłużnik ma prawo złożyć odwołanie do Samorządowego Kolegium Odwoławczego, a następnie skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego i może to zrobić zarówno na etapie uznawania go za uchylającego się od płacenia alimentów, jak i już po otrzymaniu decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy.