Junak M14 Iskra: silnik tego motocykla miał napędzać również auta, a przede wszystkim uratować zakłady SFM – nie zdążył

Kultowe motocykle PRL: silnik Junaka M14 miał napędzać również auta!

W skrócie
  • Junak M14 Iskra miał zmienić los zakładów FSM ze Szczecina i zastąpić coraz gorzej sprzedający się motocykl Junak M10.
  • Motocykl M14 Iskra miał otrzymał całkowicie nowy silnik. Chociaż nowy piec również miał być czterosuwem o pojemności 350 cm3, to w jego środku miały pracować dwa cylindry. Chodziło o to, aby baza silnika mogła służyć za podstawę do produkcji silnika 175 cm3 (1 cylinder) do mniejszych motocykli.
  • Nigdy nie powstał kompletny model motocykla Junak M14 Iskra. Motocykle, które przetrwały do dziś posiadają silniki Jawy lub atrapy nowej jednostki napędowej.
  • Więcej informacji oraz historii motocyklowych znajdziesz na naszej stronie głównej, jednoslad.pl

Junak M10. Czy wyobrażacie sobie motocyklistę, który nigdy nie słyszał o tym sprzęcie? Zapewne nie, jednak sprawa ma się zupełnie inaczej, jeśli chodzi o model Junak M14 Iskra. Nic dziwnego, ten jednoślad na zawsze pozostał w fazie prototypów.

Historia M14 Iskra jest dosyć smutna, jak większość spraw rozgrywających się w czasach PRL. Tym razem możemy mówić zaprzepaszczonej szansie, nie tylko dla motocykli pokroju modelu M10, ale i jednośladów małolitrażowych oraz nawet samochodów. Poznajcie historię Junaka M14 Iskra, nadziei dla polskiej motoryzacji

W czasach PRL nie poświęcano przesadnie dużo czasu “dewelopmentowi” czy też rozwojowi nowych konstrukcji. Oczywiście możemy, gdybać jak dzisiaj wyglądałoby polskie podwórko motocyklowe, gdyby było robiono inaczej, ale bynajmniej w tym przypadku nie chodziło o to, że byliśmy leniwi. Możliwości były małe, obywatele raczej biedni, a same fabryki cierpiały na częste braki dostaw. Do tego wszystkiego dochodziła “braterska” opieka ZSRR . Najlepszym tego przykładem jest bałagan związany z wykorzystywaniem różnych części do budowy jednego modelu motocykla. Chodzi o to, że np. WSK Kobuz potrafił się różnić od drugiego niewielkimi szczegółami. Wynikało to z tego, że jeśli akurat na magazynie kończył się zasób jakiegoś elementu, to nikt jakoś bardzo tego nie przeżywał i przykręcał do ramy element z innego modelu. Ot, cała historia, która rozwiązuje wiele polemik na temat oryginalności motocykli. Nie ma co się tym jakoś bardzo przejmować.

Na początku lat 60-tych w Szczecinie odnotowano gwałtowany spadek zamówień na motocykle M10 Junak. Czy chodziło o to, że Junaki były przestarzałe lub awaryjne? Trochę tak, ale nie do końca. Warto w tym miejscu wtrącić dwie rzeczy, pierwsza: przeciętny Polak nie miał większego wyboru przy zakupie motocykla i większości przypadków skazany był na zakup polskiego motocykla, w najlepszym przypadku sprzętu z DDR lub ZSRR. Oraz druga: polski motocyklizm zaliczył gwałtowny rozwój nie przez ludzi zafiksowanych w jednośladach, a przez względy ekonomiczne. Zakup motocykla nie wymagał olbrzymiej zasobności portfela, tak samo jak jego utrzymanie. Samochody dla wielu były nadal niedostępnym dobrem.

Polski motocykl Junak M14 Iskra. Szansa dla SFM?

I to właśnie był największy problem Junaka. Początkowo za M10-tkę trzeba było zapłacić około 24 tysiące złotych, co stanowiło trzykrotną wartość popularnej w tamtych czasach wuefemki. Było to zdecydowanie za dużo. W związku z ogromnym spadkiem zainteresowania motocyklami ze Szczecina, obniżono cenę. Ta od teraz miała wynosić 20 tysięcy złotych. Niestety ten zabieg nic nie zmienił. Ciężko sobie wyobrazić, aby to było takie łatwe. Przede wszystkim motocykle WFM były tanie w eksploatacji i proste w naprawach. Silnik motocykla M10 był czterosuwem i ch0ciaż dzisiaj ciężko jest to sobie wyobrazić w latach 60-tych taka konstrukcja przerastała wielu mechaników, którzy cierpieli na niedostatki elementarnej wiedzy. Silnik dwusuwowy był dużo łatwiejszy w okiełznaniu

MOTOCYKLE PRL: WFM. KRÓLOWA POLSKICH SERC I SZOS

Jedynym rozsądnym ruchem było opracowanie nowego motocykla, który charakteryzowałby się zdecydowanie lepszymi osiągami, bardziej nowoczesną stylistyką i mniejszą awaryjnością. Tak powstał model o oznaczeniu M14 Iskra.

Junak M14 Iskra

Najciekawszym elementem tego jednośladu był silnik o pojemności 350 cm3. Niech nie zwiedzie Was jego wielkość – z silnikiem stosowanym w modelu M10 nie miał nic wspólnego. Była to zupełnie nowa jednostka napędowa, która chociaż była czterosuwem (tak jak M10), to dysponowała dwoma cylindrami w układzie rzędowym. Finalnie z pieca udało się wykrzesać moc na poziomie ponad 22 KM. Najważniejsze było zastosowanie wielu nowatorskich pomysłów, które wiele lat później były stosowane przez największych producentów motocyklowych świata. Jednym z takich pomysłów było zastosowanie nowego kształtu komór spalania. Jednak najważniejszą cechą silnika S132 LO była jego “modułowość”.

Silnik motocykla Junak M14 Iskra. Do motocykli i samochodów

Głównym założeniem nowej konstrukcji miała być jej uniwersalność. Chodziło o to, aby elementy tej konstrukcji można było wykorzystać w silniku o pojemności 175 cm3, a także w czterocylindrowym silniku, który znalazłby zastosowanie w samochodach. Miało to obniżyć koszty oraz usprawnić proces produkcyjny. Właśnie dlatego nowy silnik otrzymał dwie dokładnie takie same głowice oraz identyczne cylindry. Warto również wspomnieć wersję silnika S123 LO ze sprzęgłem umieszczonym na czopie wału korbowego. Inną ciekawostką tej jednostki napędowej była możliwość umieszczenia wałka zdawczego w jednej linii z łożyskowaniem wahacza. Takie rozwiązanie wiele lat później zastosowano np. w motocyklu BMW, modelu G450X.

Ciąg dalszy pod materiałem wideo

Junak M14 Iskra

Finalnie w roku 1964 powstały dwa modele prototypowe tego silnika. Jak on sprawował się w praktyce? Tego niestety nie zweryfikowano. Prace rozwojowe zostały porzucone w związku z decyzją o zaprzestaniu produkcji motocykli w Szczecińskiej Fabryce Motocykli (SFM). Jednak wiemy, że według założeń motocykl miał się rozpędzać do 140 km/h!

FSO MARATON 125. NASTĘPCA MOTOCYKLA WSK I STRACONA SZANSA POLSKIEJ MOTORYZACJI?

Na pochwałę zasługuje na pewno wygląd tego motocykla/skutera. Był nowoczesny i miły dla oka. Nad jego projektem SFM współpracowała z warszawskim Instytutem Wzornictwa Przemysłowego. Ostre linie i kanciasty kształty wpisywały się idealnie w obowiązujące ówcześnie trendy. Warto zaznaczyć, że liczne osłony i obudowy miały upodobnić model M14 Iskra do niezwykle modnych w tamtych czasów skuterów, jednak nadal był to motocykl. To trochę tak jak z Hondą Super Cub!

Finalnie powstały trzy egzemplarze tego motocykla. W ramie żadnego z nich nie znalazł się silnik S123 LO. Do dwóch wsadzono silnik MZ, a do trzeciej sztuki atrapę silnika. Chociaż Iskra nigdy nie weszła do produkcji, to warto pamiętać, że prototypowy model możemy dzisiaj obejrzeć w Muzeum Techniki i Komunikacji w Szczecinie. Jeśli kiedykolwiek będziecie w tym mieście, to koniecznie odwiedźcie muzeum i zobaczcie jak mógł wyglądać motocykl, który miał szanse zmienić bieg całej polskiej motoryzacji.

Przeczytaj również:

MOTOCYKL JUNAK M14 125: PIERWSZE WRAŻENIA

Tobiasz Kukieła

Dziennikarz motoryzacyjny, fotograf, reportażysta. Na motocyklach jeździ od dzieciaka i cały czas odczuwa potrzebę rozwijania swoich umiejętności jeździeckich. Jest złomiarzem z powołania - zdecydowanie częściej kupuje motocykle niż je sprzedaje. Czy to jego problem?

Inne publikacje na ten temat:

3 opinii

  1. “Junak M14 Iskra: silnik tego motocykla miał napędzać również auta, a przede wszystkim uratować zakłady FSM – nie zdążył.”
    Chyba chodziło o zakłady SFM 😉

  2. Lata mijają a błędów nikt nie ma zamiaru poprawić …
    Raz FSM chociaż chodzi o SFM (Szczecińska Fabryka Motocykli).
    Raz mowa o silnikach Jawa później MZ, chociaż faktycznie chodziło tylko i wyłącznie o MZ.
    I nie trzy egzemplarze prototypowe motocykla, tylko dwa.
    Opis silników S132 LO i S132 LO2, też lekko wymieszany pod koniec artykułu.
    Obecny, szczeciński, muzealny prototyp, nie doczekał się tej drugiej wersji, czyli S132 LO2 a ma zamontowaną jego atrapę, w celach prezentacyjnych i poglądowych.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Back to top button