Skuter i technika: Gaźnik, budowa i działanie

Aby dostarczyć do silnika mieszankę paliwowo-powietrzną, niezbędny jest układ zasilania. Do najpopularniejszych i najtańszych rozwiązań należy układ zasilania gaźnikiem. Jego pracę i budowę zobaczymy na przykładzie popularnego gaźnika do silnika czterosuwowego z przepustnicą skrzydełkową.

Gaźnik jest urządzeniem, które ma dostarczać stechiometryczną (odpowiednią w składzie) mieszankę paliwa i powietrza do silnika. Najczęściej stosowane są gaźniki podciśnieniowe, które muszą same zaciągać powietrze z filtra powietrza – dynamiczne doładowanie np. przez wystawienie nieszczelnej obudowy filtra na pęd powietrza zaburza ich pracę. No dobra, zatem gaźnik sam zaciąga powietrze, ale co się z nim dalej dzieje? Przejdźmy od ogółu do szczegółu.

Filtr powietrza w Inca Sptint wraz z rurą dolotową.
Filtr powietrza w Inca Sprint wraz z rurą dolotową.

Ogół: Powietrze wpada do gaźnika szerokim wejściem od strony filtra powietrza i wraz z przewężaniem się gaźnika (efekt Venturiego) rozpędza się coraz bardziej. Na swojej drodze z wlotu do wylotu gaźnika zostaje ono połączone z drobnymi kropelkami benzyny. Mieszanka trafia przez króciec do silnika i umożliwia jego pracę. Jeżeli w mieszance jest zbyt dużo paliwa, to jest to mieszanka bogata. Jeśli natomiast to ilość powietrza jest zbyt wielka, to mieszanka jest uboga.

Szczegóły: Paliwo wpływając do gaźnika trafia jednym z kanalików do komory pływakowej. Jak wynika z nazwy w komorze znajduje się pływak, który zmienia swoją wysokość wraz poziomem benzyny. Gdy pływak znajdzie się na określonej wcześniej wysokości, paliwo przestaje napływać do gaźnika. Tak zbudowany “hamulec” jest niezbędny do prawidłowej pracy gaźnika i kontroluje, aby do komory wlała się taka ilość paliwa, aby zamoczyć znajdujące się w górnej części komory dysze – główną i średnich obrotów. Obie dysze wkręcane są w obudowę komory pływakowej i łączą ją z gardzielą, od której strony są zakończone jako krótkie, metalowe rurki – rozpylacze, “omywane” przez przelatujące powietrze. Gdy silnik zostanie uruchomiony, podciśnienie wytworzone w gardzieli zasysa paliwo do dysz ponad poziom utrzymujący się w komorze pływakowej. Drobne kropelki i opary benzyny unoszą się i łączą z powietrzem tworząc mieszankę.

Zobacz jak zbudowany jest gaźnik, oraz jak go wyczyścić.

Ilość powietrza napływającego do dyszy średnich obrotów jest uwarunkowana jedynie podciśnieniem, natomiast dysza główna posiada dodatkowy mechanizm regulacyjny – iglicę. Iglica zamocowana jest w zaworze membranowym, który znajduje się nad gardzielą. Zawór składa się z gumowego mieszka do którego przymocowany jest plastikowy cylinderek, zakończony wystającą igłą. Jest on zamocowany w korpusie gaźnika z wykorzystaniem sprężyny w taki sposób, że przy niskich obrotach silnika plastikowy cylinderek zasłania niemal całe światło gardzieli, a iglica jest schowana w dyszy głównej, uniemożliwiając “parowanie” benzyny. Wraz ze wzrostem prędkości obrotowej podciśnienie zasysa większe ilości powietrza, pokonując opór sprężyny i chowa zawór membranowy, odsłaniając światło gardzieli – wysuwa iglicę z dyszy głównej, dostarczając większą ilość “emulsji” do przelatującego powietrza.

Dlaczego emulsji? Bowiem mechanizmy dysz zaopatrzone są w jeszcze jeden ważny element – układ kompensacyjny. Dysze nie są tak naprawdę wkręcane bezpośrednio do korpusu gaźnika tylko do rurek emulsyjnych. Każda rurka emulsyjna posiada otwory umieszczone na różnej wysokości i jest tak zamocowana w korpusie gaźnika, że pomiędzy nią a korpusem pozostaje jeszcze wolne miejsce, zwane studzienką. Od góry rurka zakończona jest rozpylaczem, natomiast studzienka jest zakończona dyszą powietrzną. Gdy paliwo napływa przez dyszę (np. główną) przepływa do końca rurki emulsyjnej i otworami rozchodzi się na boki do studzienki. Gdy podciśnienie wzrasta, prędkość “parowania” paliwa jest zbyt wielka w stosunku do prędkości jego napływania i paliwo wypełnia jedynie rurkę emulsyjną, nie przepływając przez otwory. Do studzienki przenika powietrze (napływające dyszą powietrzną), które łączy się z parującym paliwem – jest to emulsja i to ona wydostaje się z dyszy do gardzieli. Układ ten jest niezbędny do zubożania mieszanki, zapobiegając zbytniemu jej wzbogacaniu przy dużym obciążeniu silnika.

No dobra, a skąd zmiany podciśnienia w gaźniku i regulacja prędkości obrotowej silnika? Prędkością obrotową steruje przepustnica – w tym przypadku skrzydełkowa. Taki rodzaj przepustnicy to nic innego jak koło obracające się wokół płaszczyzny poziomej. Jest ona zamontowana w gardzieli, za wystającymi “rurkami” dysz i tłoczkiem zaworu membranowego. Przepustnicą steruje linka gazu, zamocowana do korpusu gaźnika i nawinięta na koło sterujące przepustnicą. Ponad kołem, także przy korpusie znajduje się śruba regulacyjna wolnych obrotów silnika, wkręcanie której przesuwa delikatnie koło sterujące. A co się dzieje gdy odkręcamy gaz? Podczas odkręcania gazu linka chowa się w pancerzu obracając kołem sterującym, a więc przepustnicą. Gdy przepustnica jest zamknięta zasłania całe światło przelotu gaźnika, uniemożliwiając przepływ mieszanki paliwowo-powietrznej. Wraz z odkręcaniem gazu coraz większa część światła gardzieli jest odsłaniana, coraz więcej mieszanki trafia do silnika przyspieszając jego pracę. Przy maksymalnym otwarciu gazu przepływ mieszanki jest swobodny i  jak wspominaliśmy wcześniej duże podciśnienie powoduje chowanie się zaworu membranowego.

Ciąg dalszy pod materiałem wideo

Ale skoro przy zamkniętej przepustnicy całe światło przelotu jest zasłonięte i przez gaźnik nie przepływa mieszanka to w jaki sposób gaźnik zasila silnik przy obrotach jałowych (wolnych)? Odpowiada za to układ wolnych obrotów. Paliwo napływające do gaźnika wewnętrznymi kanalikami prowadzone jest przez śrubę regulacyjną do otworu wystającego za skrzydełkiem przepustnicy – prawie przy samym mocowaniu do króćca. Śruba regulacyjna znajduje się z boku gaźnika i umożliwia ustawienie ilości paliwa przy której silnik pracuje najstabilniej. Ilość paliwa dostarczana tą drogą jest bardzo mała, gdyż za zamkniętą przepustnicą dopływ powietrza jest bardzo ograniczony – stąd wytworzenie bogatej mieszanki jest stosunkowo proste.

Na zdjęciu widoczny przewód zasilający elektrozawór ssania.
Na zdjęciu widoczny przewód zasilający elektrozawór ssania.

Czy to wszystko? Oczywiście, że nie. Aby gaźnik dostarczył odpowiednią ilość paliwa do silnika zanim ten się rozgrzeje stosuje się ssanie. Najczęściej w skuterach stosuje się automatyczne ssanie, choć zdarzają się także wersje manualne. Automatyczne ssanie to nic innego jak elektryczna grzałka i metalowy szpic rozszerzający się pod wpływem temperatury. Gdy silnik jest zimny dodatkowym kanałem do gardzieli jest doprowadzane dodatkowe paliwo. Wraz z czasem pracy silnika grzałka coraz bardziej rozgrzewa metalowy szpic, który zaczyna się wydłużać. Po rozgrzaniu szpic wydłuża się na tyle, że dodatkowy kanał zostaje zasłonięty, a dodatkowe paliwo nie jest już doprowadzane do gaźnika. W ssaniu manualnym zamiast grzałki i szpica montuje się dodatkowy zaworek, którego pracą steruje kierowca.

W niektórych gaźnikach montuje się także tzw. pompkę przyspieszającą. Podczas nagłego otwarcia przepustnicy naciska ona na pompkę przeponową, która podaje do gardzieli dodatkową porcję paliwa, dzięki czemu silnik nie gaśnie i po otwarciu gazu dostaje “kopa”. Rozwiązanie to zazwyczaj spotyka się w nowszych silnikach czterosuwowych.

Spora część gaźników, zwłaszcza przy chińskich skuterach posiada tzw. zawór odcinający dopływ powietrza (“air cut off valve”), który zlokalizowany jest obok koła sterującego przepustnicą. Zawór ten podczas gwałtownego zamknięcia przepustnicy wzbogaca mieszankę podawaną dyszą średnich obrotów (zawór ten odcina dopływ powietrza do studzienki kompensacyjnej), dzięki czemu nie ma wtedy efektu strzelania z wydechu. Owy zawór jest przydatny, ale… nie w silnikach 50ccm. Piaggio w gaźniku do Vespy 4T zostawia ten element zaślepiony, natomiast w gaźnikach dalekowschodnich jest on obecny – niemniej warto wiedzieć o jego istnieniu.

Powyżej opisaliśmy gaźnik z przepustnicą skrzydełkową. A czym różni się od niego gaźnik z przepustnicą suwakową? Tym, że nie ma tam przepustnicy skrzydełkowej, a pracą zaworu membranowego (dokładniej tłoczka i iglicy) steruje kierowca za pomocą manetki gazu. Nazwa “przepustnica suwakowe” wzięła się prawdopodobnie stąd, że tłoczek z iglicą jest przepustnicą i przesuwa się na polecenie użytkownika. Gaźniki takie są najczęściej montowane w skuterach z silnikiem dwusuwowym, pozostałe elementy ich budowy i zasady działania nie odbiegają od gaźników do 4T.

Filtr Paliwa
Filtr Paliwa

Żeby praca gaźnika była możliwa do gaźnika musi dochodzić paliwo i powietrze. Najpierw jednak oba te składniki muszą przejść przez filtry, które wyłapią z nich zanieczyszczenia mogące doprowadzić do uszkodzeń silnika lub osprzętu. W tym celu na drodze z baku do gaźnika montuje się filtr paliwa, natomiast powietrze musi przejść przez filtr powietrza. Wiedząc jak skomplikowana jest praca gaźnika chyba nie chcielibyście, aby zaburzyły ją zanieczyszczenia?

Zobacz więcej publikacji z kategorii Skuter i technika.

Fot.: Skuterowo.com/GY6

Inne publikacje na ten temat:

3 opinii

  1. Dlaczego gaźnik nie zasysa powietrza tylko wypycha. Ściągnąłem filtr
    I rozrusznikiem kręcilem z tego co wiem powietrze powinno być zasysane a było na odwrót czego to jest wadą gaźnik był czyszczony.

  2. Trochę stary temat ale może się komuś przyda, jeżeli góra silnika była zbierana i jest to silnik 4t to na początek sprawdził bym zawory!!! A druga sprawa, w gazniku (przynajmniej w 4t) jest taka śmieszna mębrana i ona lubi czasami sparczeć i przepuszczać (tak mi się wydaję). Sam sprawdził bym zawory jeżeli takowe występują, i przerwe na nich, zawór zsący od strony gaznika powinien mieć0,05-6mm luzu natomiast dolny wydechowy 0,07-8mm.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Back to top button