Jakie są moje prawa podczas kontroli drogowej? Co może, a czego nie może zrobić policjant? Co wolno kierowcy?

Dzisiaj temat o który regularnie pytacie w mailach do redakcji: jakie są prawa zatrzymanego podczas kontroli drogowej? Co może policjant, a na czym kończy się jego władza? Co wolno kierowcy?

Legitymowanie

Funkcjonariusz policji w mundurze musi przedstawić swój stopień, imię i nazwisko oraz przyczynę zatrzymania. Na życzenie zatrzymanego musi okazać także legitymację. Policjant bez munduru nie tylko podaje swój stopień, imię i nazwisko oraz przyczynę zatrzymania, ale według prawa musi także pokazać legitymację w sposób pozwalający na odczytanie z niej danych. Wszystkie dane funkcjonariusza powinny być podawane w sposób umożliwiający zanotowanie zatrzymanemu.

Mundur

Policjant nie musi być umundurowany żeby przeprowadzić kontrolę drogową (ważne: kamizelka to nie mundur), pod warunkiem, że do kontroli dochodzi w terenie zabudowanym. Funkcjonariusz bez munduru nie może przeprowadzać kontroli poza terenem zabudowanym. Dodatkowo, funkcjonariusz bez munduru musi posługiwać się tzw. lizakiem, a w nocy także latarką.

Dokumenty

Oczywiście funkcjonariusze mają pełne prawo legitymować osoby przebywające w aucie, żądać od nas prawa jazdy, dowodu rejestracyjnego i ubezpieczenia samochodu.

Sprawdzenie stanu technicznego auta

Policjant ma pełne prawo do sprawdzenia stanu technicznego pojazdu, włącznie ze sprawdzaniem sprawności układu hamulcowego. Dodatkowo policjant ma prawo np. sprawdzić na ile bezpiecznie przewozimy ładunek. Jeśli pojazd jest niesprawny, funkcjonariusz ma prawo za pokwitowaniem zabrać nam dowód rejestracyjny, a w skrajnych przypadkach zarekwirować pojazd.

Ważne: sprawdzenie stanu technicznego to nie to samo, co przeszukanie. Warto pamiętać o tym, że funkcjonariusz musi posiadać realne przesłanki do przeszukania pojazdu lub nas, a my mamy prawo żądać by spisał odpowiedni protokół. 

Obowiązki zatrzymanego

Kierowca musi zatrzymać się we wskazanym przez funkcjonariusza miejscu. Bezwzględnie nie można wychodzić z samochodu, co tyczy się także pasażerów. Wyjść z auta można na wyraźną polecenie funkcjonariusza (np. w celu przeprowadzenia badania trzeźwości czy oglądnięcia swoich wyczynów na wideorejestratorze). Swoją drogą funkcjonariusz może wydawać polecenia zatrzymanemu oraz innym osobom będącym w pojeździe (art. 129 ust 2 pkt 7 lit b ustawy prawo o ruchu drogowym) i niespecjalnie możemy z tym dyskutować.

Prawa zatrzymanego

Gdy zostaniemy złapani na tzw. “suszarkę”, mamy prawo prosić o wgląd do dokumentów legalizacyjnych i nawet sprawdzić, czy dokument zgadza się z urządzeniem. To samo tyczy się alkomatów. Jeśli zostaliśmy nagrani, mamy prawo do obejrzenia nagrania. Przede wszystkim jednak mamy prawo do odmówienia przyjęcia mandatu, jeśli uznamy, że otrzymaliśmy go bezpodstawnie.

Inne służby

Policja ma największe uprawnienia w kontrolowaniu kierowców. Może to jednak robić także Straż Miejska, Inspekcja Transportu Drogowego, Straż Celna, Straż Graniczna a nawet Straż Leśna. Różnią się one jednak znacząco. Strażnicy Leśni np. mogą wręczać mandaty tylko w obrębie parków i lasów, ITD może zatrzymać kierowcę np. w celu sprawdzenia pojazdu i dokumentów, ale rzadko wlepia mandaty za prędkość (mimo, że ma może to zrobić, choć tylko w przypadkach skrajnych wykroczeń).

Pointa na koniec

Z mojego osobistego doświadczenia wynika, że “policjant też człowiek” i w większości przypadków, gdy stosuje się do zaleceń funkcjonariusza, sama kontrola przebiega szybko i bezproblemowo. Mam też wrażenie, że – w przypadku kontroli drogowych – czasy rażących zaniedbań, łapówek i patologii odchodzą powoli w niepamięć, a funkcjonariusze nie zatrzymują niewinnych osób. Pomijając fakt kontrowersji dot. legalności radarów Iska i podstawy prawnej do “rutynowej kontroli”, oraz w mojej opinii nastawienia systemu na łatanie dziury budżetowej, a nie poprawy bezpieczeństwa, to co do zasady jeśli ktoś jeździ przepisowo to problemów mieć nie powinien.

Warto jednak pamiętać o swoich prawach równie dobrze, co o obowiązkach. Poniekąd funkcjonariusz zatrudniony jest dla naszego dobra i reprezentuje prawo, więc powinniśmy wymagać od każdego funkcjonariusza by prawo respektował.

Foto: policja.gov.pl